NAJK: jonge boeren en tuinders nemen stelling in discussie omtrent ‘smart farming en big data’

Smart farming en big data bieden boeren en tuinders de mogelijkheid om preciezer technieken en ingrepen toe te passen. Daarin zijn nog wel een aantal uitdagingen: wie is bijvoorbeeld de eigenaar van de big data en is smart farming alleen voor grote bedrijven of ook voor kleine bedrijven? Deze vragen stonden centraal in de discussies die naar aanleiding van het discussiestuk ‘smart farming en big data’ de afgelopen maanden zijn gevoerd door de achterban van het Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt (NAJK).

De jonge boeren en tuinders van NAJK zijn het unaniem eens dat smart farming mogelijkheden biedt op hun bedrijf. Zij zien smart farming niet alleen als een kans voor grootschalige bedrijven, ook voor kleinere bedrijven biedt smart farming mogelijkheden. “De ontwikkelingen binnen smart farming zijn sneller rendabel binnen grote bedrijven en zij zullen de kartrekker erin zijn. Dit neemt niet weg dat smart farming ook kansen biedt voor kleinere bedrijven”, aldus de leden.
Dat smart farming en big data kansen bieden betekent niet dat de jonge boeren en tuinders ook verwachten dat hun beroep er eenvoudiger van wordt. Zij verwachten dat hun beroep ingewikkelder en vooral anders ingericht zal worden. Een voordeel hiervan is dat er efficiënter met het gebruik van voedingsstoffen, gewasbeschermingsmiddelen en inzet van arbeid omgegaan kan worden. Daarentegen moet de big data die met smart farming verzameld wordt, wel juist en volledig geïnterpreteerd worden. “Uiteindelijk wil je als teler concreet weten wat je moet doen om uit de uitgebreide datastroom opbrengstverhoging te kunnen realiseren”, aldus Doeko van ’t Westeinde, verantwoordelijk voor de portefeuille akkerbouw bij NAJK.
Over het eigenaarschap en de openbaarheid van de data zijn de meningen verdeeld. Een meerderheid van de jonge boeren en tuinders vindt dat de boer of tuinder altijd eigenaar blijft van zijn eigen gegenereerde data, tenzij die persoon het zelf wil delen. De meeste jonge boeren en tuinders willen hun data wel delen met collega-boeren, maar willen niet dat de informatie voor iedereen beschikbaar wordt.

Eindelijk zicht op openstelling Jonge Landbouwersregeling

Op donderdag 21 januari 2016 maakte staatssecretaris Van Dam bekend dat van 1 maart tot en met 16 april 2016 in alle provincies de lang verwachte Jonge Landbouwersregeling wordt opengesteld. Boeren en tuinders, jonger dan 41 jaar, kunnen subsidie aanvragen voor investeringen om zo een steun in de rug te krijgen. Zoals NAJK bepleit heeft, is gekozen voor een uniforme regeling met minimale provinciale verschillen. Provincies zullen hun budgetten van 2014 en 2015 hiervoor benutten.

“Wij als NAJK zijn verheugd dat er eindelijk helderheid is over de datum van de openstelling van de Jonge Landbouwersregeling”, aldus Sander Thus, dagelijks bestuurder van NAJK met de portefeuille bedrijfsovername. “We hebben lang moeten wachten op duidelijkheid over de invulling en openstelling van de regeling, maar nu weten jonge boeren en tuinders dan eindelijk dat ze van de regeling gebruik kunnen maken.”

Er is lange tijd onduidelijkheid geweest over de voorwaarden omtrent de Jonge Landbouwersregeling. Jonge boeren dreigden na hun maatschapsperiode buiten de regeling te vallen. Op verzoek van NAJK zijn hierover vragen gesteld aan de Europese Commissie. Die gaf onlangs uitsluitsel over deze kwestie. Jonge boeren en tuinders kunnen, ook bij overname na een maatschap, tot de leeftijd van 41, eenmalig gebruikmaken van de regeling. “Over de exacte invulling van de Jonge Landbouwersregeling zijn wij nog met het ministerie van Economische Zaken en RVO in gesprek”, zegt Thus.

Om de uitvoeringskosten beperkt te houden is er gekozen voor een korte investeringslijst. De openstelling van 2016 zal, in verband met de openstelling in 2017, worden geëvalueerd naar inhoud en werkwijze. Thus: “NAJK had gehoopt op een uitgebreidere lijst, maar deze is er helaas niet gekomen. We zullen nauw betrokken zijn bij de evaluatie en namens alle jonge boeren en tuinders met aanbevelingen komen.”

NAJK-voorzitter met Nederlandse delegatie bij Grune Woche

Afgelopen week was NAJK-voorzitter Eric Pelleboer met de Nederlandse delegatie aanwezig op de eenentachtigste editie van de  Grüne Woche in Berlijn. De Grüne Woche is de grootste beurs voor landbouw, tuinbouw en voedsel ter wereld. Het is daarnaast een belangrijke ontmoetingsplek voor agrarische politiek en het bedrijfsleven. De huidige editie trekt naar verwachting tussen de 400.000 en 500.000 bezoekers, waar 50 landen zijn kwaliteiten op het gebied van levensmiddelen, land- en tuinbouw presenteren. Ook Nederland toont haar kwaliteiten. In het Nederlandse paviljoen worden kenmerkende productgroepen van de agrarische- en voedingssector gepresenteerd zoals groente, zuivel, vlees, vis, bloemen en dranken.

De delegatie, onder leiding van staatssecretaris Van Dam, bestond dit jaar uit afgevaardigden van het ministerie van Economische Zaken, de Tweede Kamer, leden van het Europees Parlement, vertegenwoordigers van de Nederlandse agribusiness en belangenbehartigers. Tijdens het bezoek aan de Grüne Woche werden de exportcijfers van de Nederlandse land- en tuinbouw van 2015 gepresenteerd. Ook dit jaar is de agrarische export weer gestegen en mag Nederland zijn naam als één van de grootste exporteurs behouden. Van Dam gaf daarvoor zijn complimenten aan de aanwezigen en gaf aan dat we er alles aan moeten doen om deze positie te behouden en versterken.

De Grüne Woche biedt veel mogelijkheden om met bestaande en nieuwe contacten te spreken over het belang en de aankomende lobby-activiteiten van NAJK. Pelleboer: “Jonge boeren en tuinders zijn de toekomst van de Nederlandse agrarische sector. Het is daarom belangrijk om namens de boeren en tuinders van de toekomst de Nederlandse agrarische sector zo goed en sterk mogelijk te vertegenwoordigen .”

NAJK: Kwaliteit internet op het platteland beschamend

Met de start van de discussie over smart farming en big data roept NAJK op om snel de kwaliteit van internet op het platteland te verbeteren. Vanaf deze week discussiëren de leden van het Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt (NAJK) over het discussiestuk ‘smart farming en big data’. Jonge boeren en tuinders, vertegenwoordigd in de 124 lokale en 10 provinciale afdelingen van NAJK, gaan de komende twee maanden de discussie aan met maatschappelijke organisaties, bedrijfsleven en elkaar. Binnen NAJK is deze stellingname door de achterban leidend in de werkzaamheden voor het dagelijks bestuur.

“Wij vertegenwoordigen de ondernemers van de toekomst”, zegt Eric Pelleboer, voorzitter van NAJK. “Vanuit die positie willen wij vooruitgang en vernieuwing brengen. Dit doen wij onder andere door de standpunten en aanbevelingen die vanuit onze leden uit het discussiestuk ‘smart farming en big data’ komen, in te bedden in beleid en praktijk.”

“Wij willen aan de gang met de nieuwste technologieën, met alles wat smart farming en big data ons kunnen bieden, aldus Pelleboer. “Tegelijkertijd is de internetverbinding in veel delen van Nederland nog ondermaats. Dat is beschamend in een land dat koploper in de wereld is. En we willen graag ook koploper blijven! Wij roepen op tot snelle en concrete actie om de snelheid van het internet op het platteland sterk te verbeteren.

”Internet is voor boeren en tuinders van groot belang voor het efficiënt uitoefenen van hun beroep. Steeds meer onderdelen van het agrarisch bedrijf zijn geautomatiseerd en afhankelijk van internet, zoals systemen voor controle en temperatuurbeheersing of aansturing van voersystemen. In de land- en tuinbouw is gebruik van GPS gemeengoed. Er zijn echter nog veel ondernemers die onvoldoende ontvangst hebben. Deze systemen vragen vaak een constante internetverbinding voor uitwisseling van gegevens. Daarnaast vraagt de overheid van boeren en tuinders dat informatie digitaal wordt ingediend. “Internet is in geen enkel bedrijf meer weg te denken. Dus ook in de agrarische sector niet”, reageert Pelleboer.

Pelleboer: “Over twee maanden hebben onze leden de discussiebijeenkomsten over smart farming en big data afgerond. Hun standpunten worden dan via ons vertaald in concrete acties voor politiek en praktijk. Dan gaan wij dus aan de slag met vernieuwingen op het gebied van smart farming en big data. Ik stel voor dat dit bijna oubollige probleem van ondermaats internet, dan voorgoed opgelost is.”

NAJK: jonge boeren nemen stelling in discussiestuk ‘Fosfaat en mestverwerking’

De achterban van het Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt (NAJK) heeft stelling genomen in het discussiestuk ‘Fosfaat en mestverwerking’. Jonge boeren en tuinders, vertegenwoordigd in de 124 lokale en 10 provinciale afdelingen van NAJK, gingen de afgelopen maanden de discussie aan met maatschappelijke organisaties over fosfaat en mestverwerking. Tijdens de discussies die naar aanleiding van het discussiestuk zijn gevoerd, gaven jonge boeren en tuinders volop suggesties voor verbetering van beleid en praktijk. Binnen NAJK is deze stellingname door de achterban leidend in de werkzaamheden voor het dagelijks bestuur.

De jongeren waren unaniem in hun standpunt dat optimale bemesting op dit moment onhaalbaar is binnen de Brusselse eisen. De plaatsingsruimte is te laag om de bodemvruchtbaarheid duurzaam en dus voor lange termijn op peil te houden, aldus de leden. De jonge boeren en tuinders van NAJK hebben concrete aanbevelingen gedaan. Zo zou ook in de akkerbouw de mestnormen moeten samenhangen met de opbrengst en het op peil houden van een gezonde bodemvoorraad. De leden denken hierbij aan een systematiek die vergelijkbaar is met de Kringloopwijzer in de melkveehouderij.

Om mestverwerking te laten slagen is de belangrijkste voorwaarde dat er voldoende marktkansen in de afzet zijn, aldus de achterban. Afzet van concentraten zou daarbij ook mogelijk moeten worden gemaakt. Bovendien zou er meer voortgang in de ontwikkeling van de technische mogelijkheden bij mestverwerking moeten komen. De leden achten deze stappen belangrijker dan samenwerking binnen de primaire sector of aansturing door de overheid als methoden om mestverwerking succesvol te laten zijn. Voor de overheid zien zij vooral een faciliterende rol. Een belangrijk punt waar de overheid in moet faciliteren is de introductie van kunstmestvervangers uit mestverwerking. Deze mogelijkheid zou de land- en tuinbouw een stuk duurzamer maken, volgens de jonge boeren van NAJK. Leden van NAJK willen niet dat mestverwerking een verplichting wordt voor bedrijven die voldoende mestplaatsingsruimte hebben.

“Vanaf januari zijn wij een half jaar de voorzitter van de Europese Unie”, zegt Koen Bolscher, dagelijks bestuurder bij NAJK. “Eén van de dingen die in de Europese Unie op stapel staat is de herziening van de regels omtrent meststoffen. Staatssecretaris Van Dam zou zich tijdens het Nederlands voorzitterschap er voor in kunnen zetten om nu eindelijk concentraten als kunstmestvervanger toe te staan. We wachten al te lang. De bewijzen dat het kan zijn er al volop.”

Wat deed NAJK voor jou in november?

Iedereen bij NAJK zet zich dag in dag uit voor 100% in voor jou als lid. We zorgen bijvoorbeeld voor het materiaal, achtergrondinformatie of gespreksleiders voor interessante bijeenkomsten of discussieavonden, ontwikkelen trainingen en cursussen, geven vrijkaarten weg of behartigen jouw belangen in Den Haag of Brussel. Wat deed NAJK voor jou in november? Hier een kleine greep uit alle activiteiten:

  • NAJK verwelkomt de nieuwe staatssecretaris van Economische Zaken, Martijn van Dam, met een online routekaart.
  • NAJK voerde afgelopen kwartaal bij diverse AJK’s het programma ‘BoerenBattle’ uit. Met de BoerenBattle maken AJK’s op een leuke en competitieve manier kennis met de belangrijke landbouwthema’s.
  • NAJK vroeg tijdens de Landbouwborrel, de Brussels bijeenkomst van Europarlementariërs, aan Eurocommissaris Hogan een betere invulling van de top-up voor jonge boeren.
  • NAJK dringt bij het ministerie van Economische Zaken en provincies aan om meer tempo te maken in de uitvoering van de Jonge Landbouwersregeling. Staatssecretaris Van Dam heeft daarop aangegeven de provincies te gaan helpen.
  • NAJK was aanwezig op de Rundvee en Mechanisatie Vakdagen in Gorinchem. Dankzij de inzet van veel bevlogen vrijwilligers hebben we veel nieuwe leden mogen verwelkomen. De volgende beurs waarbij NAJK aanwezig zal zijn is de Rundvee en Mechanisatie Vakdagen in Venray eind februari.
  • NAJK is een belangenorganisatie en vecht in Brussel en Den Haag om de positie van jonge boeren en tuinders te verbeteren. NAJK vraagt in de media en bij bijeenkomsten steeds aandacht voor de uitdagingen waar jullie voor staan. Afgelopen maand deden we dit, naast in de diverse geschreven pers, ook op RTV Noord.

Wat zal NAJK voor jou doen in december?

Natuurlijk zal er in december ook veel door NAJK worden georganiseerd. Lees het laatste nieuws via de NAJK-website, dus houd die goed in de gaten. Hierbij alvast een voorproefje:

  • In december verschijnt de nieuwste editie van de BNDR bij jou op de mat. Het thema? Smart farming!
  • Tijdens de Algemene Ledenvergadering op 17 december zullen de afgevaardigden van de provinciale AJK’s de begroting van NAJK over 2016 vaststellen.
  • In december blikt NAJK terug met het jaaroverzicht 2015.
  • NAJK biedt in samenwerking met Rabobank Nederland aan afdelingen ‘De Dialoogsessie’ aan. Wil jij met jouw AJK aan de slag met de uitdagingen voor jullie ondernemerschap. Willen jullie echt iets veranderen? In de Dialoogsessie leer je hoe je dat aanpakt. Kijk hier meer informatie.
  • ForFarmers sponsort een avond van jouw AJK met 250 euro. Klik hier, vraag de contactpersoon van ForFarmers om bijvoorbeeld tijdens jullie avond te spreken over een van de vele leuke onderwerpen, en meld je bijeenkomst aan bij NAJK via khaanraads@najk.nl

NAJK tegen Eurocommissaris Hogan: “Maak ruimte voor jonge boeren in Europees beleid”

Op maandag 9 november waren NAJK-voorzitter Eric Pelleboer en dagelijks bestuurder internationaal Iris Bouwers aanwezig op de Brusselse Landbouwborrel. Deze maandelijkse bijeenkomst wordt georganiseerd door Nederlandse Europarlementariërs en is een van de belangrijkste netwerkbijeenkomsten in de agrarische sector.

Tijdens de editie van afgelopen maandag was Eurocommissaris voor Landbouw Phil Hogan te gast. NAJK greep deze gelegenheid aan om bij Hogan de positie van de jonge boer onder de aandacht te brengen. “De top-up voor jonge boeren in het huidige GLB slaat de plank mis voor de Nederlandse jonge boeren”, zegt Pelleboer, voorzitter van NAJK.

Iris Bouwers, dagelijks bestuurder internationaal, vroeg Hogan daarom ruimte te maken in het beleid zodat Nederland de top-up kan inzetten op bedrijfsovername. Dit draagt bij aan de vereenvoudiging van het GLB. Het werk van NAJK bestaat echter niet alleen uit het aandacht vragen bij Hogan en de Landbouwborrel. Iris Bouwers zegt hierover: “NAJK zal blijven hameren op de positie van Nederlandse jonge boeren en tuinders, zowel bij de Commissie als bij het Europees Parlement.”

Update Jonge Landbouwersregeling

In de beantwoording op vragen van de Tweede Kamer heeft staatssecretaris Dijksma van het ministerie van Economische Zaken toegezegd om te faciliteren bij een openstelling van de Jonge Landbouwersregeling in 2015. Staatssecretaris Dijksma deed deze toezegging in antwoord op vragen in het kader van de begrotingsbehandeling. De provincies, die verantwoordelijk zijn voor de Jonge Landbouwersregeling, hebben eind september bij de staatssecretaris aangegeven dat zij meer tijd nodig hebben voor de voorbereidingen voor de openstelling.

“Een openstelling van de Jonge Landbouwersregeling laat veel te lang op zich wachten”, zegt Sander Thus, dagelijks bestuurder met de portefeuille bedrijfsovername bij NAJK. “Wij hechten er groot belang aan dat de regeling zo snel mogelijk beschikbaar is voor de jonge ondernemers. We zijn blij dat staatssecretaris Dijksma dit belang deelt. Het is nu aan de nieuwe staatssecretaris Van Dam om dit een goede uitwerking te geven.” Uit de antwoorden van het ministerie blijkt dat facilitatie in openstelling door EZ ertoe moet leiden dat de Jonge Landbouwersregeling toch nog in 2015, met uitloop naar het eerste kwartaal van 2016, wordt opengesteld. “Bij zowel EZ als de provincies zijn de intenties om tot een snelle openstelling te komen goed, maar de uitwerking hiervan laat opnieuw lang op zich wachten” zegt Thus, “Het doel moet zijn om zo snel mogelijk tot een gezamenlijk gedragen oplossing te komen, zodat jonge landbouwers in staat zijn om de Jonge Landbouwerssubsidie aan te vragen. Want daar gaat het om!”

Wat deed NAJK voor jou in oktober?

Iedereen bij NAJK zet zich dag in dag uit voor 100% in voor jou als lid. We zorgen bijvoorbeeld voor het materiaal, achtergrondinformatie of gespreksleiders voor interessante bijeenkomsten of discussieavonden, ontwikkelen trainingen en cursussen, geven vrijkaarten weg of behartigen jouw belangen in Den Haag of Brussel. Wat deed NAJK voor jou in oktober? Hier een kleine greep uit alle activiteiten:

  • Op dinsdag 27 oktober is de landelijke klankbordgroep melkveehouderij bijeengekomen. Op vrijdag 30 oktober kwam de landelijke klankbordgroep intensief bijeen. Beide klankbordgroepen adviseren het dagelijks bestuur over actuele zaken binnen de sector, zoals de discussie over het fosfaatplafond. Wil jij ook jouw mening geven, heb jij oog voor het belang van jonge boeren en tuinders? Neem contact op met jouw provinciale AJK voor deelname aan de klankbordgroepen.
  • Namens NAJK was Eric Pelleboer op donderdag 29 oktober bij een bijeenkomst van het ministerie van Economische Zaken over de visie op het nieuwe GLB na 2020. Hoewel het huidige GLB net vernieuwd is, is het belangrijk om nu alvast de positie van de jonge boeren en tuinders in het toekomstig beleid te verankeren.
  • Namens NAJK waren Iris Bouwers en Sander Thus in Brussel aanwezig bij de conferentie ‘Knowledge for Young Farmers’. Doel van deze bijeenkomst was om de informatiebehoefte van jonge boeren en tuinders inzichtelijk te krijgen, zodat Europees beleid hier beter passend voor kan worden gemaakt. Klik hier voor meer informatie over de bijeenkomst.
  • NAJK organiseerde op 16 oktober een excursie naar Brussel, voor een bezoek aan het Europees Parlement en Europarlementariërs Jan Huitema. Bijna vijftig leden uit heel Nederland namen aan deze excursie deel. Tijdens hun bezoek vroegen de jongeren aandacht voor de rol die de agrarische ondernemers van de toekomst hebben bij voedselzekerheid, in het kader van Wereldvoedseldag. Klik hier voor meer informatie over de bijeenkomst.
  • NAJK is een belangenorganisatie en vecht in Brussel en Den Haag om de positie van jonge boeren en tuinders te verbeteren. NAJK vraagt in de media en bij bijeenkomsten steeds aandacht voor de uitdagingen waar jullie voor staan. Afgelopen maand deden we dit in Boerderij Vandaag, Veldpost, Handel & Techniek, Nieuwe Oogst en Vee & Gewas.

Wat zal NAJK voor jou doen in november?

Natuurlijk zal er in november ook veel door NAJK worden georganiseerd. Lees het laatste nieuws via de NAJK-website, dus houd die goed in de gaten. Hierbij alvast een voorproefje:

  • In november zal het NAJK-bestuur, met afgevaardigden uit alle provinciale AJK’s, een standpunt innemen over het eerste discussiestuk van dit seizoen, ‘Fosfaat en mestverwerking’. De uitkomsten van de discussiebijeenkomsten die hierover lokaal en provinciaal georganiseerd zijn, zijn leidend. Laat dus aan jouw provinciale AJK weten wat je van de stellingen vindt, jouw mening telt.
  • Tot en met 18 november heb jij nog de kans om je in te schrijven voor de MaïsChallenge. Gratis zaaizaad, mooie prijzen en natuurlijk de eeuwige roem: schrijf je dus nu in en doe mee!

NAJK aanwezig bij conferentie ‘Knowledge for Young Farmers’

Op 15 en 16 oktober namen Iris Bouwers (portefeuillehouder Internationaal) en Sander Thus (portefeuillehouder Bedrijfsovername) namens NAJK deel aan de conferentie ‘Knowledge for Young Farmers’ in Brussel. De conferentie werd georganiseerd door de Europese Commissie.

Tijdens deze bijeenkomst zijn de resultaten van het onderzoek ‘Exchange programmes for young farmers’ gepresenteerd. Dit onderzoek is toegespitst op de vraag aan welke vorm van kennisvoorziening jonge boeren in Europa momenteel behoefte hebben. Daarbij is specifiek ingegaan op de volgende punten:

  • Wat hebben jonge boeren nodig?
  • Welke uitwisselingsprogramma’s gericht op jonge boeren, zijn er nu?
  • Maak een gids om uitwisselingsprogramma’s te verbeteren.

Het onderzoek vond plaats in alle 28 EU-landen en is uitgevoerd door Ecorys in samenwerking met LEI en Aequator Groen & Ruimte. Voor het onderzoek zijn in totaal ruim 2200 jonge boeren uit alle 28 landen geïnterviewd.

De zaken waar jonge boeren in heel Europa tegenaan lopen zijn: beschikbaarheid en verwerving van land in zowel eigendom als huur, beschikbaarheid van kapitaal en de ontwikkeling van kennis. Het bleek verder dat jonge boeren hun nieuwe kennis eerst vooral van collega’s halen en daarna van andere organisaties of adviesbureaus. Jongeren zoeken informatie vooral via internet, excursiedagen en opleidingsdagen. Opvallend was dat online trainingen zoals e-learning heel laag scoorden in populariteit, ook in Nederland.

Aanbevelingen omtrent de kennisbehoefte van jonge boeren zijn:
1) Aangeboden kennis en nieuw ontwikkelde uitwisselingsprogramma’s moeten klantgericht en per land aangepast aan de specifieke wensen van de jonge boer zijn.
2) In acht moet worden genomen dat de kennisbehoefte van de jonge boer afhankelijk is van hun opleidingsniveau.
3) Het zou veel tijd besparen om bij de ontwikkeling van nieuwe uitwisselingsprogramma’s uit te gaan van bestaande, beproefde programma’s.
4) Flexibiliteit is belangrijk voor jonge boeren. Houd bij uitwisselingprogramma’s rekening met de tijd en financiële beperkingen van jonge boeren.
5) Het oplossen van de meest belangrijke behoeften van jonge boeren, zoals het mogelijk zijn van het kopen of huren van meer landbouwgrond, kan een toename van het aantal jonge boeren mogelijk maken.

Er zijn gelukkig al een heel aantal uitwisselingsprogramma’s in heel Europa ontwikkeld. Variërend van korte duur tot lange duur (7-8 maanden). Opvallend is dat de uitwisselingsprogramma’s in de West-Europese landen beter gewaardeerd worden. Deze programma’s passen meer bij de behoefte van jonge boeren en sluiten aan op wat er mogelijk is.

Bij het ontwikkelen van uitwisselingsprogramma’s zijn een aantal zaken van groot belang:
1) Zorg dat het echt werkt, dus ken je doelgroep en pas hier je programma op aan.
2) Zorg ervoor dat je op de juiste manier met je doelgroep communiceert.
3) Zorg ervoor dat de opgedane ervaringen gedeeld blijven worden en dat hier vervolg aan gegeven wordt.
4) Blijf je programma continue aanpassingen aan de veranderende behoeften van je doelgroep.

NAJK ziet grote overeenkomsten tussen de aanbevelingen uit het onderzoek en de wijze waarop binnen NAJK programma’s, zoals Wereldboeren, ontwikkeld worden. In vergelijking met andere Europese landen blijkt dat de Nederlandse jonge boeren en tuinders met dit sort programma’s goud in handen hebben. NAJK zet in om ook in 2016 weer volop activiteiten te organiseren in het kader van Wereldboeren, zoals discussiebijeenkomsten, trainingen en studiereizen.

Lees binnenkort het onderzoek en de resultaten op: ec.europa.eu/agriculture/external-studies/index_en.htm