Vanmorgen is het Algemeen Dagblad gekomen met berichtgeving over een gelekt juridisch advies aan het kabinet over stikstof. Vorige week maandag was het ook al raak met berichtgeving over de inhoud van een gelekt PBL-rapport waarin de nadruk lag op onteigening. NAJK is de telkens terugkerende discussie zat waarin heel gemakkelijk over onteigening wordt gesproken. ‘Investeer in de blijvers’ is het motto van NAJK. Zoals vorige week al gesteld, zorgt het massaal onteigenen of intrekken van vergunningen, voor een domino-effect dat niet te overzien is. Daar staat NAJK nog steeds vierkant achter. Politiek Den Haag: regeer en formeer met oog op de toekomst en blijvers!

Volgens het bericht in het Algemeen Dagblad zou het kabinet een juridisch advies hebben gevraagd aan de landsadvocaat. In dit advies werd gekeken naar de mogelijkheden voor de overheid om maatregelen te treffen rondom de stikstofdepositie. Het doel? Het terugdringen van de stikstofuitstoot, de planten in Natura-2000 gebieden beschermen en bouwprojecten weer vlottrekken. Het advies zou onder andere inhouden dat het intrekken van Natuurbeschermingswetvergunningen effectiever zou zijn, dan onteigenen. NAJK is hierop tegen! Verleid stoppende boeren in plaats van ze te verplichten.

NAJK baalt er ontzettend van dat, net als vorige week, het kabinet opnieuw de focus legt op de bedrijven die stoppen, maar geen oog heeft voor de boeren die door willen gaan. “Zoals ik vorige week al zei: ‘het gaat om de boeren die blijven, die dragen de land- en tuinbouw in de toekomst. Jonge boeren willen door, jonge boeren hebben toekomstperspectief nodig. Degene die door willen, zorgen voor de gezonde en duurzame voedselproductie die we allemaal willen. Overheid en politiek heeft de blijvers uit het oog verloren. In de berichtgeving naar buiten toe gaat het alleen nog maar over de stoppers en het onteigenen van boeren.’ Mijn boodschap is schijnbaar niet aangekomen, zo lijkt het. Ik zal hierover een sterk signaal afgeven aan de minister”, aldus NAJK-voorzitter Roy Meijer. Alle pijlen zijn opnieuw weer op de landbouw gericht, terwijl andere sectoren ook stikstof kunnen reduceren. Dit geeft het gevoel dat de landbouw het probleem moet oplossen. Er zijn nog vele andere manieren om stikstof te reduceren, dan onteigenen of intrekken. Daar wordt in de plannen onterecht aan voorbij gegaan.

Waar NAJK vooral pislink over is, zijn alle stikstofballontjes die bewust gelekt worden door de politiek om onrust te veroorzaken en niet te komen tot een oplossing. “De politiek moet stoppen met dit gedonder! Vorige week het PBL-rapport en nu weer een stikstofadvies van de landsadvocaat. Politiek doe je werk. Regeer en formeer en ga eens in gesprek met de sector. Daar liggen genoeg plannen op tafel om stikstofreductie te realiseren, zoals het CTM die gericht is op de blijvers”, aldus Meijer. NAJK voert over het CTM-plan gesprekken met het ministerie van LNV, maar is niet betrokken bij de plannen over onteigenen of het intrekken van vergunningen en denkt er ook niet in mee.

Vanmorgen zijn in diverse media berichten verschenen over plannen voor onteigening van boeren. De plannen zorgen voor veel onrust binnen de landbouwsector. NAJK is de telkens terugkerende discussie zat waarin heel gemakkelijk over onteigening wordt gesproken. ‘Investeer in de blijvers’ is het motto van NAJK. Het massaal onteigenen, zorgt voor een domino-effect dat niet te overzien is.

Volgens de krantenberichten zouden er vergevorderde plannen van ministeries zijn over het uitkopen van honderden boeren en indien nodig het onteigenen ervan. Dit met als doel om de stikstofuitstoot terug te dringen en bouwprojecten weer vlot te trekken. NAJK baalt er ontzettend van dat het kabinet druk is met boeren waarvan zij willen dat die stoppen, maar geen focus heeft op boeren die door willen gaan. “Het gaat om de boeren die blijven, die dragen de land- en tuinbouw in de toekomst. Jonge boeren willen door, jonge boeren hebben toekomstperspectief nodig. Degene die door willen, zorgen voor de gezonde en duurzame voedselproductie die we allemaal willen. Overheid en politiek heeft de blijvers uit het oog verloren. Het gaat alleen nog maar over de stoppers”, aldus NAJK-voorzitter Roy Meijer. Alle pijlen zijn weer op de landbouw gericht, terwijl andere sectoren ook stikstof kunnen reduceren. Dit geeft het gevoel dat de landbouw het probleem moet oplossen. Er zijn nog vele andere manieren om stikstof te reduceren. Daar wordt in de plannen onterecht aan voorbij gegaan.

Samen met andere partijen heeft NAJK het CTM-plan aan de overheid gepresenteerd. Hierin wordt gericht op de blijvers en kan er gekozen worden tussen verschillende maatregelen om het zo goed mogelijk aan te laten sluiten bij de bedrijfsvoering. NAJK voert hierover gesprekken met het ministerie van LNV, maar is niet betrokken bij de plannen over onteigenen en denkt er ook niet in mee.

In het project ‘Waardecreatie in Ketens’ wordt door supermarkten, verwerkers, boeren en tuinders gewerkt aan toekomstgerichte ketens. Afgelopen maanden hebben in dat licht de eerste gesprekken plaatsgevonden met verschillende ketenpartners. Tevens zijn de initiatiefnemers (LTO Nederland, NAJK en Rabobank) gekomen tot een duidelijk doel van het project, welke dient als basis voor de verdere uitwerking.

“Ruim drie maanden geleden zijn we dit project gestart. Daarin zijn grote ambities uitgesproken. Een project van deze omvang, waarbij alle ketenpartijen betrokken zijn, is eigenlijk nog nooit eerder vertoond. Dat zorgt voor complexiteit, waardoor het soms vallen en opstaan is”, aldus Sjaak van der Tak, voorzitter LTO Nederland. Begin juni van dit jaar vonden de eerste gesprekken met supermarkten plaats. “De schappen van de twee grootste Nederlandse supermarkten staan inmiddels meer open voor de gezonde en verse producten van Nederlandse boeren en tuinders. Dat zorgt voor een sterkere positie in de binnenlandse markt. In vervolggesprekken met supermarkten zullen we dit verder uitbouwen en werken aan gezamenlijke waardecreatie voor de lange termijn.”

Het doel van Waardecreatie in Ketens is om supermarkten, verwerkers, boeren en tuinders samen te laten werken aan het uitbouwen van ketens, waarin de boer een zakelijke partner is met wie voor de lange termijn een onderscheidend product ontwikkeld wordt – waarvoor de consument bereid is een meerprijs te betalen. De boer is in die benadering dus geen uitwisselbare leverancier van een grondstof. Tegelijkertijd wordt er gewerkt aan het opzetten van een business school, waarin de kennis van alle ketenpartijen samen komt. Deelnemers aan de business school wordt geleerd keten-denken in de dagelijkse praktijk toe te passen.

Vervolgstappen
De komende tijd wordt benut om zoveel mogelijk partijen uit de keten bij het project aan te laten haken. Zo werd afgelopen woensdag een stakeholderbijeenkomst georganiseerd voor betrokken partijen, die het initiatief toejuichen en willen ondersteunen. De projectorganisatie zet gesprekken voort, waaronder met drie grote supermarktketens.

Tot het einde van dit jaar is het project in de opstartfase. Daarin worden kansen en eventuele risico’s gedefinieerd. Daarnaast gaan verwerkers, supermarkten, boeren en tuinders samenwerken in enkele geregisseerde projecten, die zullen dienen als inspiratie voor succesvolle samenwerking. Daarbij ligt de nadruk op het versterken van het onderlinge vertrouwen én het realiseren van waarde voor alle partijen in de keten.

Een coalitie van partijen in de melkveehouderij heeft een voorstel opgesteld voor een vitale melkveehouderij in Nederland. LTO Nederland, het Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt (NAJK), de Nederlandse Zuivel Organisatie (NZO) en de Rabobank hebben de afgelopen maanden de Coalitie Toekomstbestendige Melkveehouderij (CTM) gevormd.

Zij presenteert een doorgerekend pakket aan maatregelen gericht op de toekomst van de melkveehouderij in Nederland. De reductie van stikstof op verschillende typen melkveebedrijven staat daarin centraal, maar de ketenpartijen hebben bij de samenstelling van het pakket ook rekening gehouden met neveneffecten voor milieu, energie en klimaat. De partijen stellen investeringen voor in stallen, grond en management.

Inhoud van het voorstel
Het voorstel heeft drie kenmerken:

1. de coalitie richt zich op de ‘blijvers’. De coalitie wil de toekomst voor een vitale melkveehouderij in Nederland veilig stellen. Met dit voorstel biedt zij perspectief aan melkveehouders die hun bedrijf willen voortzetten;
2. het is gebaseerd op een combinatie van managementmaatregelen, structuurversterking en aanpassing van stalsystemen op basis van bestaande technieken.
3. het vereist additioneel een eenmalige noodzakelijke minimale investering van de overheid van 1,3 miljard euro in totaal tot 2030. Dit bedrag is tenminste noodzakelijk voor de niet-productieve reductiemaatregelen van ammoniak in de melkveehouderij blijkt uit de doorrekening door WUR (stal, wateropslag en extra grond). Het bedrag komt boven op de reguliere investeringen die nodig zijn voor een toekomstbestendige melkveehouderij. Dit betekent dat melkveehouders dit niet zelf kunnen dragen. Hiervoor doen wij een beroep op de overheid.

De maatregelen voorzien onder meer in managementmaatregelen zoals efficiënter voeren, met water bemesten en meer weidegang. De coalitie stelt voor om bestaande stallen versneld emissiearm te maken en nieuwe stalsystemen toe te passen die met vooruitstrevende technieken stikstofemissie reduceren. Ook vragen partijen investeringen in meer grond voor de melkveehouderij, bij voorbeeld door het instellen van een grondfonds en door in bepaalde gebieden grond te herverkavelen. Daardoor kan de melkveehouderij extensiever worden wat leidt tot minder uitstoot per hectare en wordt de structuur van de sector versterkt.

Doorrekening WUR
Wageningen University & Research (WUR) heeft de maatregelen doorgerekend, rekening houdend met de verwachte autonome ontwikkeling van de sector. WUR typeert het niveau van de maatregelen en de aansluiting bij de praktijk als realistisch en de implementatiegraad als ambitieus. WUR raamt de te verwachten reductie aan ammoniakuitstoot door de melkveehouderij in 2030 op 28% ten opzichte van 2018 en de extra (eenmalige) investeringen voor ammoniakmaatregelen in stallen, wateropslag en grond op 1,3 miljard euro.

Inhoudelijke toelichting
Het gaat volgens Wil Meulenbroeks, voorzitter van de LTO-vakgroep Melkveehouderij om een degelijk, sterk onderbouwd voorstel dat melkveehouders perspectief biedt. “Onze leden hebben behoefte aan concrete mogelijkheden die toekomst bieden. Dat blijkt steeds weer, in gesprekken met onze leden en bestuurders, en laatst ook in de enquête die door ruim 1.300 melkveehouders werd ingevuld. Dit pakket bevat doorgerekende maatregelen die nu al beschikbaar zijn. Ze stellen de blijvers in onze sector in staat een bijdrage te leveren aan het vlot trekken van het stikstofdossier. Daarover gaan we nu verder in gesprek met onze leden.”

Het pakket biedt volgens Marije Klever (NAJK-bestuurslid Melkveehouderij) ook jonge melkveehouders de gelegenheid hun bedrijf te ontwikkelen. Daarbij is wel van belang dat die ruimte er ook komt voor de bedrijven die vóór de Raad van State-uitspraak op basis van de Programmatische Aanpak Stikstof mochten rekenen op een vergunning (de zogenoemde PAS-melders en interimmers). “Reductie van stikstof kan pas plaats vinden als je bedrijf legaal is”, aldus Klever.

De maatregelen zijn door WUR doorgerekend op bedrijfsniveau. De doorrekening laat zien wat de maatregelen betekenen voor verschillende bedrijfstypen. Elke melkveehouder kan de reductiemaatregelen nemen die passen bij zijn of haar bedrijfsvoering. “De ketenpartijen zullen melkveehouders daarbij zo veel als mogelijk ondersteunen. Maar zuivelondernemingen zullen in geen geval dwingende of verplichtende maatregelen nemen om de uitstoot van stikstof op melkveebedrijven terug te brengen”, zegt Oscar Meuffels, directeur van de NZO.

“Dit initiatief stelt ondernemers in staat om hun bedrijf toekomstbestendig te maken op de manier die hen het beste past”, stelt Marijn Dekkers, sectormanager Melkveehouderij bij Rabobank. “Als strategisch partner van vele melkveehouders vindt Rabobank het belangrijk om bij te dragen aan nieuw perspectief voor de sector. Met dit voorstel brengen we samen met onze partners in beeld wat nu al mogelijk is. Daarmee geeft het een impuls aan een vitale en toekomstbestendige sector.”

Bestuurlijke reacties
De voorzitter van LTO Nederland, Sjaak van der Tak, reageert bijzonder positief op de voorstellen uit de melkveehouderijsector. “De melkveehouderijsector neemt verantwoordelijkheid met deze integrale aanpak.” Het voorstel past volgens hem in ‘Duurzaam Evenwicht’, het voorstel dat LTO Nederland onlangs met andere partijen deed om de stikstofuitstoot versneld te reduceren. “Met ‘Duurzaam Evenwicht’ helpen we ook nog piekbelasters uit alle economische sectoren, door naast brede innovatie ook vrijwillige verplaatsing en vrijwillige opkoop voor te stellen. Dat is geen onderdeel van deze doorrekeningen, maar zie ik mogelijkheden om het – en samenspraak met onze leden – in te passen.”

“Als NAJK staan we voor de toekomst van de jonge boer, met dit plan bouwen we daar aan. Daarom staan we als NAJK hier achter”, stelt Roy Meijer, NAJK-voorzitter.

Hein Schumacher, voorzitter van de NZO: “Onze leden zijn gebaat bij vitale melkveebedrijven. Want hun toekomst is ook onze toekomst. Uitvoering van dit voorstel is daarom van belang voor zowel ons als voor de hele keten.”

In de visie van de Rabobank is de land- en tuinbouw onmisbaar is voor de kwaliteit van leven in Nederland. “Hiervoor hebben we een veerkrachtige melkveehouderij nodig. Een sector waar (jonge) melkveehouders toekomst hebben en die tegemoet kan komen aan maatschappelijke wensen”, reageert Carin van Huët, directeur Food en Agri Nederland bij Rabobank.

Webinar
Op maandagavond 14 juni organiseert NAJK een webinar over het CTM-plan voor haar leden. Dagelijks bestuurder Marije Klever zal dit webinar begeleiden en de vragen die bij jullie spelen beantwoorden. Houd onze website en Facebookpagina in de gaten voor de inloglink.

Bijlages:
Notitie ‘Naar een vitale, emissiearme melkveehouderij met toekomst’
Samenvatting
Infographic
Doorrekening WEcR

 

---

                                    

Afgelopen woensdag, 27 januari, heeft de Raad van State (RvS) geoordeeld dat het ministerie van LNV de locatiegegevens van tien PAS-melders bekend moet maken. NAJK maakt zich grote zorgen over de gevolgen van deze bekendmaking waarbij privacygevoelige informatie op straat komt te liggen. Bedrijven die altijd te goeder trouw hebben gehandeld, maar nu in een illegale situatie zijn terecht gekomen, worden benadeeld.

De specifieke reden dat de RvS op deze wijze heeft geoordeeld, is dat het hier gaat om emissiegegevens die samenhangen met de locatie. Dit is volgens de rechter belangrijk, omdat de Wet openbaarheid van bestuur (Wob) in vergelijking met andere soorten informatie minder mogelijkheden biedt om het verstrekken van milieu-informatie te weigeren, in het bijzonder bij emissiegegevens. Het ministerie van LNV heeft echter altijd betuigd dat het hier gaat om privacygevoelige informatie en dat juist daarom deze gegevens niet daar buiten gebracht zouden moeten worden. Een PAS-melding heeft namelijk vrijwel altijd betrekking op een boerenbedrijf waar de ondernemer met zijn familie woont en werkt. ‘Bedrijfsgegevens’ hebben daarom een sterk persoonlijk karakter. De rechter heeft echter anders geoordeeld.

Minister Schouten heeft meerdere malen in de Tweede Kamer genoemd dat zij PAS-melders gaat legaliseren. Ook in de nieuwe stikstofwet waarover de Eerste Kamer nog moet stemmen staat dit. NAJK blijft benadrukken dat boeren met een PAS-melding volgens de wet hebben gehandeld en dat zij niet de dupe mogen worden van het falende systeem. De angst is dat de gegeven van de PAS-melders gebruikt zullen worden voor het opstarten van procedures. ‘Het kan niet zo zijn dat de continuïteit van bedrijven die niks fout hebben gedaan in het geding komt, legaliseren is de enige optie’! Het legaliseren heeft door de uitspraak van RvS nog meer prioriteit gekregen”, aldus NAJK-voorzitter Roy Meijer.

Lees de hele uitspraak van de Raad van State hier.