‘Tanken’ uit het stopcontact, oftewel elektrisch rijden. Er zijn veel mogelijkheden op agrarische bedrijven om stroom op te wekken, toch lijkt deze duurzame ontwikkeling in de landbouwmechanisatie nog ver weg. Landbouwkundig ingenieur Paul van Ham ging de uitdaging aan en startte vier jaar geleden de ontwikkeling van een elektrisch aangedreven werktuigendrager voor rijpadensystemen. De zogenoemde ‘Multi Tool Trac’ rolt aankomende zomer uit de fabriek.

Tekst: Ellen van den Manacker

Rijpaden

Gespecialiseerd in grondbewerking trok de rijpadenteelt, waarbij met onbereden teeltbedden wordt gewerkt, de aandacht van Paul van Ham. Fabrieksklare machines voor de rijpadenteelt waren er niet, dus startte Van Ham vier jaar geleden een zoektocht naar wensen en mogelijkheden voor de onbereden beddenteelt.

De ideale machine

Samen met een groep van zeven Nederlandse rijpadentelers werd de ideale machine geschetst. Belangrijke ontwerpeisen waren een brede en variabele spoorbreedte, ruimte tussen de voor- en achteras voor alle werktuigen en RTK-GPS besturing. “Elektrische aandrijving zou het landbouwwerktuig compleet maken”, vertelt Van Ham. “In het kader van duurzaamheid zou het fantastisch zijn als de boer zelf zijn stroom opwekt en daar zijn machines op kan laten rijden.”

Het resultaat

Dus ging Paul van Ham samen met Machinefabriek Bossenkool, Wissels Techniek en Van Ham Organisatie & Advies aan de slag. Het resultaat: een langwerpig voertuig van 5,5 meter met vele onzichtbare technische snufjes. Zo worden alle wielen aangedreven door een elektromotor, heeft het werktuig drie posities voor hefinrichting en aftakas, is de cabine traploos verstelbaar over de gehele lengte van het frame en de spoorbreedte van het voertuig traploos instelbaar tussen de 225 en 325 centimeter.

Motoren

De vier elektrische wielmotoren, met een totaal vermogen van 88 kWh, van de Multi Tool Trac worden bijgestaan door een zes cilinder dieselmotor van 140 kW (185 pk). “De elektrische motoren kunnen anderhalf uur draaien bij lichte landbewerking als schoffelen en zaaien. Bij zwaardere werkzaamheden, of als de accu leeg is, wordt de dieselmotor ingeschakeld. De draaiende dieselmotor zorgt ervoor dat een generator automatisch wordt ingeschakeld die de accu weer oplaadt”, legt Van Ham uit. “Voor extra kracht kan de 88 kWh gedurende vijf minuten verdubbeld worden tot 176 kWh, dat is bijna 240 pk”.

Brandstofbesparing

“Ten opzichte van een reguliere trekker bespaart de Multi Tool Trac 20 procent brandstof”, schat Van Ham. Om het zo duurzaam mogelijk te houden heeft de ontwerper ervoor gezorgd dat de dieselmotor draait in een optimaal traject. “De krachten van de elektrische motor en de dieselmotor worden gebundeld, waardoor ze elkaar versterken”, zo vertelt Van Ham. “Elektrische pk’s moet je anders bekijken dan diesel pk’s. Het elektrische vermogen is direct voor 100 procent beschikbaar als trekkracht. Bij een trekker met dieselmotor wordt het vermogen veel minder efficiënt omgezet in trekkracht.”

De prijs

De Multi Tool Trac wordt de eerste ‘betaalbare’ elektrische trekker. Een exacte prijs kan Van Ham nog niet noemen. Rond de € 250.000 is de verwachting. “De machine is duurder dan een gangbaar model, maar de boer kan er ook veel mee besparen”, aldus Van Ham. “Die besparing is voornamelijk zichtbaar bij meeropbrengst van de teelt en de brandstof.”

Op de markt

In de fabriek wordt op dit moment de laatste hand gelegd aan de Multi Tool Trac, die aankomend seizoen uitvoerig getest wordt bij twee akkerbouwers in Nederland. “Als alle kinderziektes na de ‘testperiode’ eruit zijn gehaald, willen we een serie Multi Tool Tracs uitbrengen. Omdat we een kleinschalige insteek hebben, zal de Multi Tool Trac op de wensen van de klant worden ingericht”, vertelt Van Ham.

 

Meer informatie over de Multi Tool Trac is te vinden op www.multitooltrac.com.

 

Brandstofkosten stijgen: slim omgaan met brandstof wordt daarom steeds belangrijker. De deelnemers van het praktijknetwerk ‘Minder Toeren’ beseffen dit maar al te goed. De boeren die aan het netwerk deelnemen hebben gronden op afstand van hun bedrijf liggen. De grote afstand zorgt ervoor dat er meer brandstof wordt verbruikt en dus meer kosten worden gemaakt. Bovendien leidt veel transport over de weg naar deze percelen voor gevaarlijkere verkeerssituaties. Dat moet slimmer kunnen, dachten de boeren van praktijknetwerk ‘Minder Toeren’ en gingen aan de slag om het dieselverbruik op hun bedrijf omlaag te brengen.

Tekst: Kirsten Haanraads
Illustratie: Henk van Ruitenbeek

Wat kan je doen om minder brandstof te verbruiken en toch de percelen die op afstand liggen bewerken? Er zijn volop ideeën: kiezen voor gewassen die minder werkgangen nodig hebben, zuinig rijden, een loonwerker inhuren, grond verhuren of grond verkopen. De deelnemers aan ‘Minder Toeren’ willen weten wat de precieze winst is van deze maatregelen en hoe die maatregelen zich ten opzichte van elkaar verhouden. In het praktijknetwerk ‘Minder Toeren’ wordt het dieselverbruik van de verschillende maatregelen met elkaar vergeleken en uitgedrukt in kosten. Ook tijdsbesparing en voordelen voor verkeersdrukte en verkeersveiligheid worden hierin meegenomen.

Onlangs werd door het praktijknetwerk een beslismodel ontwikkeld. Dit beslismodel moet boeren op een eenvoudige manier inzicht geven in de extra kosten die een gewas op afstand met zich meebrengt. De uitkomst wordt bepaald door extra kosten van land op afstand te delen door de kVEM-opbrengsten per hectare van een bepaald gewas voor een bepaalde afstand. Basis voor de getallen vormen het Handboek Kwantitatieve Informatie Veehouderij en Akkerbouw, het Handboek Melkveehouderij, experts van DLV en Cumela. Dankzij deze nieuwe, praktische tool kunnen verschillende gewassen bij verschillende afstanden met elkaar worden vergeleken en ziet de boer eenvoudig welk gewas de minste extra kosten / kVEM geeft bij een bepaalde afstand.

De eerste inzichten zijn nu al van grote waarde voor de boeren die meedoen. Bijvoorbeeld: bij een perceel van vijf hectare geeft het telen van gras, inclusief bemesting, controle, maaien, schudden, kuilen en het toedienen van kunstmest al snel 138 transportbewegingen per jaar. Bij korrelmais ligt dat op 90 transportbewegingen en bij graangewassen met 50 transportbewegingen nog minder.

“Dit betekent dat gras telen op vijf kilometer afstand al snel € 150,- per hectare meer kost dan dichtbij. Voor maïs is dat ongeveer € 200,- per hectare. Dat is absoluut gezien een groot verschil maar per kVEM omgerekend weer niet. Dit is sterk afhankelijk van de verwachte opbrengst en grondsoort”, aldus Freerk Oudman, projectleider bij DLV.

De nieuw ontwikkelde tool kan boeren ook helpen bij de keuze voor de aankoop of huur van grond op afstand. Het is mogelijk om te bepalen wat de maximale prijs mag zijn en welk gewas kostentechnisch de beste keus is. Het rekenmodel wordt de komende tijd verder ontwikkeld en verbeterd. Vind jij het interessant om te volgen welke kennis de boeren uit het praktijknetwerk ‘Minder Toeren’ opdoen? Neem dan een kijkje op de website www.verantwoordeveehouderij.nl

In 2011 werd  de Amerikaanse Joel Salatin door het belanghebbende Time-magazine uitgeroepen tot de meest innovatieve boer ter wereld. Salatin is inmiddels een echte ster aan het worden: hij was te zien in de documentaire Food Inc., schreef negen boeken en reist een groot deel van het jaar over de hele wereld om te spreken met de media en tijdens bijeenkomsten.

Tekst: Kirsten Haanraads

Elk jaar bezoeken duizenden mensen zijn boerderij in Shendoah Vally in de Amerikaanse staat Virginia. Op 1.000 hectare houdt de familie Salatin varkens, pluimvee, koeien, konijnen en doet de familie aan bosbouw. De omzet van het familiebedrijf? Ongeveer 2,5 miljoen dollar per jaar.

Productiemethode

Salatin is een tegenstander van industriële productie waarin bulk op mechanische wijze door grote bedrijven wordt bewerkstelligd. Hij hecht waarde aan een grondgebonden en biologische productie. De afzet van zijn producten moet plaatsvinden binnen straal van vier uur rijden. Deze alternatieve manier van boeren zou hem een hogere opbrengst per hectare opleveren dan de industriële methoden, zo beweert hij.

Het bedrijf

Op 364 hectare grasland houdt familie Salatin 1.000 koeien. De koeien grazen elke dag op een ander weiland, die naast de boerderij zijn gelegen. De koeien groeien op tot 430 kg voor pinken en 480 kg voor de overige koeien. Vervolgens worden ze geslacht in een slachterij die deels in het bezit is van de familie Salatin. Naast de koeien houdt het gezinsbedrijf 200 varkens, 6.500 leghennen, 24.000 vleeskuikens, 500 kalkoenen en 250 konijnen. De bosbouw is het kleinste bedrijfsonderdeel. Jaarlijks worden 100 bomen gekapt voor eigen gebruik. De producten van Salatin worden verkocht aan 5.000 families, 50 restaurants en 10 winkels. De online winkel draagt bij aan 20% van de verkoop. Het resultaat van deze activiteiten is een jaarlijkse omzet van 2,5 miljoen dollar.

NAJK in gesprek met Salatin

NAJK was benieuwd naar de drijfveer achter de innovatiefste boer van de wereld en sprak, begin mei tijdens een bezoek van Salatin aan Nederland, met deze bijzondere boer. Doel van NAJK was om te ontdekken wat Salatin zo innovatief maakt en wat de Nederlandse jonge boer hiervan zou kunnen leren.

Kringlopen sluiten

Tijdens zijn bezoek aan Nederland vertelde Salatin over zijn manier van kringlopen sluiten. Eerst lopen koeien een dag op het land en drie dagen later zijn kippen. In de wintermaanden lopen de varkens in de kassen op een compostbedding en in de zomer wordt op deze ‘mestbodem’ groente verbouwd. De kringloopgedachte is belangrijk voor Salatin, maar niet waterdicht. Ook op het bedrijf van Salatin wordt externe input gebruikt.

Bedrijfsstructuur

De bedrijfsstructuur van Salatin biedt een basis waarop ook anderen mogen bouwen. Ambitieuze jongeren kunnen hun ideeën melden bij Salatin. Innovatieve ideeën mogen van Salatin onder zijn hoede worden uitgevoerd. Hij zorgt ervoor dat de ideeën ingepast kunnen worden zonder dat de andere bedrijvigheid op de boerderij daaronder leidt. Hierdoor kan een jonge ondernemer met weinig eigen middelen aan de gang komen. Maar Salatin is ook hard: pakken de ideeën anders uit dan verwacht, dan moet de ondernemer zijn spullen pakken en ergens anders verdergaan.

Winst maken

Naast de duurzame werkwijze van Salatin, wil hij vooral geld verdienen. Aan het voeden van negen miljard monden heeft hij geen enkele boodschap. Winst maken, daaraan wel.

Voeren, maaien, kuilen: het kost allemaal veel brandstof. Besparen hierop blijkt heel makkelijk te zijn. Je kunt vrij simpel 10% tot 15% aan brandstof besparen op het bedrijf. Met extra inzet kan dit zelfs oplopen tot 40%. Om de mogelijkheden voor brandstofbesparing op het melkveebedrijf te onderzoeken is het praktijknetwerk ‘Het nieuwe rijden in de melkveehouderij’ opgericht.

Tekst: Agaath Timmerman
Beeld: Verantwoorde Veehouderij

Het nieuwe rijden

De overheid heeft ingezet op een aanscherping van het klimaatbeleid. Tussen 1990 en 2020 moet de uitstoot van CO₂ in Europees verband met 30% verminderd zijn. Het ‘Nieuwe rijden’ is een belangrijk onderdeel van het klimaatbeleid en inmiddels een begrip in de autowereld. Het vormt een brug tussen techniek en gedrag. De veehouderijsector trekt lering uit dit nieuwe rijden. Praktijknetwerk ‘Het nieuwe rijden in de melkveehouderij’ werd opgericht om de kennis over het brandstofverbruik op melkveebedrijven uit te breiden.

Controleren en afstellen

Het nieuwe rijden begint bij het tijdig controleren en het juist afstellen van de machines. Afwijkingen aan afstelling en materiaal leiden namelijk tot extra weerstand en dus extra vermogensbehoefte. Zorg er bijvoorbeeld voor dat messen altijd scherp zijn. Het schoonmaken van de machines is een goed moment om een korte inventarisatie te maken van de onderdelen die vervangen dienen te worden.

Niet vol gas

Met het maaien van de eerste snede valt een leuke besparing te realiseren. Een goede grasmat zonder molshopen, de juiste grassen en bij voorkeur een stoppellengte van minimaal vijf à zes centimeter is de basis. Maar het belangrijkste is om de trekker niet vol gas te laten draaien en het toerental parallel te laten lopen met de voorschriften van de aftakas. Dit kan een besparing opleveren van 10% tot 20%, ook bij het maaien van de volgende snedes.

Keuze van de trekker

De keuze van de juiste trekker voor een machine kan ook een groot verschil maken in het brandstofverbruik. Een grote trekker van 150 pk blijkt tijdens het schudden tweeënhalf keer zoveel brandstof te verbruiken dan hetzelfde werk met een trekker van 80 pk. Het gebruiken van een mindervermogende trekker kan een besparing opleveren van twee tot drie maal minder brandstofverbruik per geschudde hectare. Wanneer een trekker voldoende vermogen heeft kan er worden gedacht aan het werken met een spaaraftakas of eco-stand.

Voeren slurpt

Voersystemen op melkveebedrijven verschillen per bedrijf. Hiermee verschilt ook het brandstofverbruik per bedrijf tussen de 0,3 en 3,7 liter diesel per ton voer. De kosten lopen hiermee uiteen van 1,06 tot 3,69 euro per ton voer. Een opvallend groot verschil. De verreiker slurpt het meeste brandstof, de kuilvoersnijder geeft de grootste brandstofbesparing. Automatisch voeren is ook zuinig. Om een besparing te realiseren is het niet alleen de moeite waard om naar de machinekeuze te kijken, ook de indeling van het erf is zeer bepalend voor het totale verbruik.

Restyle je rijstijl

Behalve een positief effect op het brandstofverbruik en de CO₂-emissie heeft slimmer rijden ook positieve effecten op de uitstoot van overige emissies, het onderhoud van de trekker, de levensduur van voertuigcomponenten en op geluidshinder. Dus restyle je rijstijl en kijk waar jij kan besparen!

Wil je meer weten over het nieuwe rijden in de melkveehouderij? Check www.verantwoordeveehouderij.nl

Twee jaar geleden bedachten de Small Business en Retail Management studenten Rick van Koppen en Koen Hofstede, afkomstig uit het Westland, voor een schoolopdracht een social media campagne om het grootste kassendorp van Nederland op de kaart te zetten. De studenten zagen een tastbare markt in hun virtuele schoolopdracht en zetten het bedrijf de Westland Experience op. Inmiddels zijn ze drukker met de aanvragen van uitjes in het Westland dan met hun afstudeeropdracht.

Tekst en beeld: Ellen van den Manacker

Uit de hand gelopen

“Een uit de hand gelopen schoolproject”, zo noemt medeoprichter Rick van Koppen (23) de Westland Experience. Met een achtergrond in het Westland, zijn vader teelt in vijf hectare kas tros cherrytomaten, vond de ondernemende student het hoog tijd om het gebied bestaande uit louter glasteelt op de kaart te zetten.

Kennismaken

“Er gebeurt ontzettend veel in het Westland wat de consument aangaat. Mensen vinden het leuk om een kijkje achter de glazen schermen te nemen, maar veel aanbod om tastbaar kennis te maken met de glastuinbouw was er niet. Daar zagen wij kansen in”, vertelt Rick. In 2012 startte hij samen met medestudent Koen Hofstede de Westland Experience, een organisatie waarmee de burger op een laagdrempelige en leuke manier kennis kan maken met het Westland.

Fietstochten

De aftrap van de Westland Experience vond plaats in 2013. De consument werd uitgenodigd om met de fiets ‘dwars door de kas’ te gaan. De fietstocht voerde de consument van voor naar achter door twintig verschillende kassen. “Verwachtingsovertreffend”, dat is wat de meeste groentoeristen zeggen na hun fietstocht door de kassen, geeft Rick aan. “Ze verwachten buitenlandse werknemers die hardwerkend op hun knieën door het gewas gaan. Gedurende de fietstocht zien ze dat er veel meer schuil gaat in de kassen.” Tijdens de route door de kas worden deze oordelen weggenomen en de zintuigen van de fietsende consument volop geprikkeld: “Ze kunnen luisteren naar het verhaal van de teler, fietsen dwars door de geur van verse producten, komen het hele proces van teelt tot verpakken onder ogen en mogen proeven van de vruchten die ze tegenkomen”, zo vertelt Rick.

Succes

De fietsuitjes door de Westlandse kassencomplexen zijn een enorm succes. Meer dan 400 liefhebbers meldden zich aan in 2013,  waardoor de twee jonge ondernemers besloten het concept verder uit te rollen. “Toen we begonnen met het schoolproject hadden we niet verwacht dat ons idee zo’n succes zou worden. Nu zijn we er bewust van dat hier veel meer kansen liggen”, aldus Rick. Naast de consumenten zijn ze zich daarom in het afgelopen jaar gaan toespitsen op de zakelijke markt. “We krijgen veel aanvragen van buitenlandse bedrijven die meer willen weten over de Nederlandse tuinbouw. Daarom zijn we ons ook gaan richten op bedrijfsuitjes en zakelijke ontmoetingen. We organiseren rondleidingen, maar kunnen ook een op maat gemaakt bedrijfsuitje in het Westland op touw zetten.”

Thema-evenementen

Ook het aanbod voor de consument hebben de studenten onder handen genomen. “Dit jaar organiseren we vier thema-evenementen. Aanstaande 19 juli organiseren we de themabijeenkomst ‘Smaaksensatie’. Op deze dag nemen wij de deelnemers mee op een culinaire ontdekkingstocht vol verrassingen waarin de smaakpupillen getest en geprikkeld worden”, kondigt Rick aan. De thema-evenementen worden groot aangepakt: “We hebben 100 exclusieve plekken voor nieuwsgierige consumenten.”

Eigen bijdrage

Een gewaagd idee van de twee mannen is dat de deelnemers van de thema-evenementen aan het einde van de dag zelf mogen bepalen hoeveel geld ze het evenement waard vonden. “Het evenement is in principe gratis. Daarmee maken we het toegankelijk voor iedereen. Aan het eind van het evenement krijgen de aanwezigen een envelop waar ze een vrij bedrag in kunnen doen”, legt Rick uit. Over het financiële gevaar dat de jonge ondernemers hiermee lopen maken ze zich geen zorgen: “We hebben een dusdanig vertrouwen in ons concept dat we dit risico wel durven te nemen.”

Promotie

Het aantal geïnteresseerden voor de Westland Experience groeit als kool. Waar in 2013 400 deelnemers op de fietstocht afkwamen, zijn er in de maand juli al kassenuitjes geboekt bij de Westland Experience voor meer dan 1.000 personen. “Onze onderneming groeit hard. Daar doen wij ook de nodige promotie voor. Via internet, maar we reizen ook door het land met onze hobbykas. Daarmee promoten we ons aanbod voor de consument, maar ook voor de zakelijke markt.”

Lyrische telers

Telers zijn lyrisch over het initiatief van de twee jonge ondernemers. “We worden regelmatig gebeld door een teler of ze zich mogen aansluiten bij de Westland Experience”, aldus een trotse Rick. Zo’n dertig tot veertig tuinbouwbedrijven zijn op dit moment inzetbaar. “Als we nieuwe bedrijven toevoegen aan ons assortiment, willen we wel dat ze een meerwaarde bieden. Wij willen een zo gevarieerd mogelijk aanbod leveren, dat lukt niet met tien kwekers die hetzelfde product telen.”

Ondernemers

“Perfect is het nooit”, zo vertelt Rick over de onderneming. Dus blijven de twee ondernemende studenten sleutelen aan het concept. “Mijn compagnon, Koen Hofstede, en ik zijn echte ondernemers. We willen elk jaar met iets nieuws komen.” Op dit moment zijn de mannen bezig met het aanbieden van een totaaluitje. “We zijn nu op zoek naar nieuwe wegen om een compleet uitje te verzorgen. Als men, de consument of een bedrijf, een rondleiding wil met een bierproeverij of een boottocht door Zuid-Holland, dan willen wij dat regelen”, vertelt Rick enthousiast. “Zolang de glastuinbouw de hoofdrol speelt tijdens de belevenis, zijn wij bereid onze handen in het vuur te steken.”