De familie Klaver heeft een droom: de bouw van een nieuwe (mega)stal om zo haar kaasfabriek volledig van eigen melk te kunnen voorzien. Deze droom lijkt echter in een nachtmerrie te veranderen als de vergunningsprocedure wordt opgestart. De documentaire Geboren Boeren, uitgezonden op 4 januari 2016 op  2Doc, toont de jarenlange strijd van de familie Klaver om de benodigde vergunning voor de stal te verkrijgen. Nederlandse regelgeving, omwonenden en milieuorganisaties lijken de plannen van de familie alleen maar te vertragen.

Waarvoor vraag je een omgevingsvergunning aan?  

Voor de bouw van een nieuwe stal moet altijd een omgevingsvergunning worden aangevraagd. Vaak gebeurt er bij zo’n bouwproject meer dan alleen de bouw zelf. Zo wordt de eventuele oude stal gesloopt, wordt er gebouwd in strijd met het bestemmingsplan of wordt door de bouw van de stal de veestapel uitgebreid, waardoor milieunormen worden overschreden. De omgevingsvergunning is een samengevoegde vergunning voor al deze activiteiten. Naast de omgevingsvergunning moeten soms ook andere vergunningen worden aangevraagd, zoals een vergunning in het kader van de natuurbescherming.

Wat kom je tegen in de vergunningsprocedure?

In principe besluit de gemeente of de omgevingsvergunning wordt verleend. Aan de aanvraag en dit besluit gaan verschillende onderzoeken, zoals de milieueffectrapportage, en de nodige gesprekken tussen de gemeente en de aanvrager vooraf.

Soms kan het snel gaan: bij projecten die relatief weinig impact hebben voor de omgeving beslist de gemeente binnen acht weken, met een verlengingsmogelijkheid van zes weken, op de vergunningsaanvraag. Wordt de vergunning verleend, dan krijgen omwonenden en belangengroepen nog de mogelijkheid om zich hierover uit te laten in een bezwaarschriftenprocedure. Dan duurt het toch zo weer een paar maanden tot een jaar langer. Niet iedere willekeurige burger kan overigens bezwaar maken. De gemeente neemt alleen de bezwaren van ‘belanghebbenden’ mee in haar ‘beslissing op bezwaar’. Belanghebbenden zijn kort gezegd omwonenden die vanuit hun woning op het agrarisch bedrijf kijken of in de nabije omgeving wonen. Ook belangengroepen kunnen bezwaar maken tegen de vergunning.

Bij grotere, ingrijpendere projecten, zoals het project van de familie Klaver, wordt voordat de gemeente op de aanvraag beslist een inspraakronde georganiseerd, waarin iedereen zijn zienswijze op de vergunningsaanvraag kan geven. Wordt een inspraakronde gehouden, dan kan het zes maanden duren voordat de gemeente op deze vergunningsaanvraag heeft beslist.

Naar de rechter

Is de vergunninghouder of een belanghebbende niet tevreden met de beslissing op bezwaar, dan kan hij naar de rechter. Soms voeren omwonenden van alles aan om de vergunningsverlening tegen te houden, maar bij de beoordeling of de omgevingsvergunning terecht is verleend of geweigerd houdt de rechter alleen rekening met de eigen belangen van degene die beroep instelt. Zo kan hij zeker klagen over het geluid of de stank, maar klaagt een omwonende bijvoorbeeld over het feit dat in de nieuwe stal onvoldoende rekening wordt gehouden met het dierenwelzijn, dan kan hij niet op steun van de rechter rekenen.

Uiteindelijk doet de rechter een uitspraak, waartegen de in het ongelijk gestelde partij nog in hoger beroep kan bij de hoogste rechter op dit gebied: de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State. Een procedure bij de rechtbank of de hoger beroepsrechter kan, per rechterlijke instantie, zomaar een jaar duren.

Afsluiting

Al met al kan de vergunningsverlening een zeer langdurig en ingewikkeld proces zijn en kan er veel tijd overheen gaan voordat de vergunninghouder zonder risico kan beginnen met bouwen. Het is raadzaam om in deze vaak ingewikkelde procedure juridische bijstand in te schakelen, ook om onnodige vertraging te voorkomen. De familie Klaver heeft tot aan de Raad van State voor haar omgevingsvergunning moeten vechten, maar is inmiddels gelukkig bezig met de bouw van de stal.

Welke plannen je ook maakt: voor milieu-adviezen, bestemmingsplannen, ontwerp van stallen, architectuur, bouwbegeleiding en juridisch advies kan Rombou helpen. Dagelijks verwezenlijkt Rombou de groeidoelstellingen van agrarische ondernemers. Zo ook voor de familie Beker. Dick Hengeveld, senior specialist ROM bij Rombou, regelde de vergunningen voor de bedrijfsverplaatsing van Beker.

Tekst: Colinda van Ekris | Beeld: Marianne Berkhoff fotografie | Begeleiding: Rombou

De Nederlandse rivieren krijgen steeds meer regen- en smeltwater te verwerken. Tussen rivieren en dijken is onvoldoende ruimte om dit op te vangen. Rijkswaterstaat werkt daarom aan het landelijk programma ‘Ruimte voor de Rivier’. Een dijkverlegging in Cortenoever zorgde ervoor dat het melkveebedrijf van familie Beker in de uiterwaarden terecht zou komen. Een gebied dat eens in de vijfentwintig jaar kan overstromen, daar behoud je geen melkveebedrijf.

Onder water

Jeroen Beker woont al zijn hele leven op de oorspronkelijke locatie, in een rustige omgeving. Het was al 140 jaar een echt familiebedrijf. Op deze plek had de familie Beker voldoende uitbreidingsmogelijkheden. “Ik hoefde niet weg want ik had alle mogelijkheden om met mijn bedrijf te groeien en het was er heerlijk rustig.” Met de bekendmaking van de plannen van Rijkswaterstaat zo’n tien jaar geleden kwam er onzekerheid over de toekomst van het bedrijf. Het begon met een legio aan opties. Jeroen: “In eerste instantie dachten we dat de gevolgen van het programma ‘Ruimte voor de Rivier’ wel mee zouden vallen. Maar na verloop van tijd werd wel duidelijk dat ook ons bedrijf onder water zou lopen. Dan schrik je wel even.” Familie Beker kon niet langer op de oude locatie boeren en was genoodzaakt te verhuizen.

Aankoop nieuwe locatie

Jeroen wilde graag in de omgeving van Brummen blijven. Ook nieuwbouw stond bovenaan zijn wensenlijstje. Met deze intentie kwam op het juiste moment een locatie aan de Cortenoeverseweg beschikbaar: een oude boerderij met landbouwgrond op minder dan één kilometer van de oude locatie. “Het bedrijf was niet meer in werking en erg verouderd. De bestaande stallen waren al jaren niet meer onderhouden. De ruimte om het bedrijf hebben we nu gebruikt om helemaal nieuw te bouwen.” Voor de verandering en uitbreiding van het bedrijf moesten uiteraard de nodige vergunningen aangevraagd en verleend worden. “Met vergunningstrajecten heb ik totaal geen ervaring. Vooral een bedrijfsverplaatsing is een complexe materie.” Via de aan- en verkoopmakelaar kwam Jeroen in contact met Dick Hengeveld van Rombou. Met zijn interesse voor de landbouw en expertise van zijn collega’s kan Dick gefundeerd advies geven en het vergunningstraject begeleiden. “Als adviesorganisatie en eerste aanspreekpunt van Rombou ben ik van begin af aan nauw betrokken geweest bij dit project”, aldus Dick. Gedurende het traject zijn er meerdere specialisten vanuit Rombou aan het werk geweest om de nieuwbouwplannen te realiseren.

Bedrijfsverplaatsing

In het voorjaar van 2013, op het moment dat Rombou ingeschakeld werd, was de aankoop van de nieuwe locatie zo goed als rond. Aan Rombou de taak om de plannen die de familie Beker had te realiseren: ruimte voor ruim 400 melkkoeien. Ook wilde Jeroen een extra bedrijfswoning realiseren zodat zijn ouders bij het nieuwe bedrijf kunnen wonen. “Tijdens de eerste gesprekken met familie Beker hebben we de wensen en mogelijkheden besproken. We maakten een omgevingsscan en bekeken welke procedures we moesten doorlopen om het plan te realiseren”, vertelt Dick. “Het plan dat ze hadden was realistisch en goed onderbouwd. Uit het gevoerde vooroverleg wisten we dat de gemeente er positief in stond.” De medewerking vanuit de gemeente was vanaf het begin erg goed. “Het is een vereiste om vooraf te kijken of de plannen passen binnen de wettelijke kaders van de gemeente, provincie en waterschap. Zo tackelen we vooraf eventuele problemen.” De eerste stap die Rombou zette was het aanvragen van de natuurbeschermingswetvergunning (NB-vergunning). Het verkrijgen van deze vergunning is prioriteit nummer één. Als deze eenmaal verleend is worden andere procedures makkelijker. Voor het verkrijgen van de NB-vergunning moet heel wat voorwerk gedaan worden. Dick: “Je hebt te maken met een toename van ammoniakuitstoot. Met het aangekochte bedrijf en het oude bedrijf waren er onvoldoende ammoniakrechten om een vergunning te verkrijgen.” In de omgeving stopten meer bedrijven, zonder een doorstart te maken. “Door de ammoniakuitstoot van vijf à zes bedrijven samen te voegen hadden we een goede basis voor het verkrijgen van de NB-vergunning voor de familie Beker.” In tussen werkte Rombou aan de MER, het bestemmingsplan en de voorbereiding van de definitieve omgevingsvergunningsaanvraag voor het onderdeel bouw en milieu.

Betrokken

Jeroen Beker heeft altijd het volste vertrouwen gehad dat Rombou de vergunningen regelde en vond de communicatie prettig: “Als er onderwerpen essentieel waren dan besprak Dick dit met ons. Wanneer er actie ondernomen moest worden waar wij weinig keuzes in hadden of standaardprocedures dan werd dit direct geregeld.” Rombou is gedurende het traject opgetrokken met gemeente, provincie en waterschap. Deze partijen hadden belang bij een goed verloop van het proces. De gemeente is bevoegd gezag voor het vaststellen van het bestemmingsplan en de omgevingsvergunning. Het Waterschap wil dat het gebied voor ‘Ruimte voor de Rivier’ vrijgemaakt werd van veehouderijbedrijven. Vanuit de provincie is een coördinatiewerkgroep in het leven geroepen die de taak had om de procedures te bewaken en te zorgen voor afstemming tussen de verschillende bevoegde gezagen en Rombou. “Tijdens de gesprekken konden we pijnpunten direct bespreken en zo snel mogelijk wegnemen.”

Omdat de ruimte waar de stallen gebouwd moesten worden landbouwgrond was, hoefde Jeroen geen rekening te houden met bestaande stallen. “Bedrijfsmatig is de verplaatsing goed uitgepakt. Het bedrijf is nu efficiënter ingedeeld, modern en toekomstbestendig. Dit is helemaal gebouwd zoals ik mijn melkveebedrijf graag voor mij zie.” Jeroen Beker heeft altijd al het melkveebedrijf voort willen zetten. Met het advies en de begeleiding van Rombou kan hij nu starten met een modern bedrijf dat klaar is voor de toekomst.

Tekst en beeld: Agaath Timmerman

De keuze voor een automatisch voersysteem, in plaats van een melkrobot, is op melkveebedrijf vof Otterwille in Bantega opmerkelijk te noemen. Met de bouw van een nieuwe ligboxenstal heeft de familie hier een aantal jaar geleden zeer bewust voor gekozen.

Jan-Germ de Jong (26) runt samen met zijn ouders Germ (53) en Jantje (51) en broer Marten-Jan (23) de vof met 165 melkkoeien en 120 stuks jongvee. Het bedrijf is al vijf generaties in de familie. De laatste jaren worden gekenmerkt door automatisering. Jan-Germ: “In een relatief korte tijd hebben we het bedrijf geoptimaliseerd. We zijn gegroeid van 8000 liter per koe naar een gemiddelde van 9700 liter per koe.” Of het automatische voersysteem hierin een grote rol speelt,  kan Jan-Germ niet precies zeggen: “Het is de combinatie van de nieuwe stal met de draaimelkstal en de voerrobot. Dit zorgt voor rust en regelmaat voor de koeien.”

Effectief voeren

De voerrobot van DeLaval kenmerkt de bouw en inrichting van de nieuwe stal. Er is een smalle voergang van 2,5 meter breed met daarboven een loopgang. De bunkers staan in een loods ernaast. “De goedkopere bouwkosten van de stal en de voordelen van het efficiënt voeren waren voor ons doorslaggevend om over te gaan tot de aanschaf van een voerrobot”, aldus Jan-Germ. De familie kent een effectieve voertijd van 5,5 uur per week. De koeien, verdeeld over vier groepen, krijgen tien keer per dag vers voer. Het voer wordt net zo vaak automatisch aangeschoven. De voerrobot is daarbij gekoppeld aan een managementsysteem. Jan-Germ: “We krijgen elke dag informatie over wat, hoeveel en waar er is gevoerd. Dit in combinatie met de data van onze melkstal zorgt ervoor dat we beter kunnen sturen met als resultaat: een betere melkproductie.”

Data centraal

Naast de voerrobot heeft de familie De Jong geïnvesteerd in een draaimelkstal. Een 28-stands binnenmelker van DeLaval. Jan-Germ: “Ik ben geen robotboer. Bijna zes  jaar geleden ben ik in Canada geweest. Daar ben ik verliefd geworden op de draaimelkstal, een melksysteem dat bij mij en later ook bij mijn familie bleek te passen.” De data en systemen van de voerrobot en de draaimelkstal worden geüniformeerd in DelPro Farm Manager. “Alle gegevens komen centraal in ons dashboard, waardoor we snel zijn geïnformeerd. We handelen direct bij attenties. Daarmee blijven we altijd een stap voor.” Het programma is ook gekoppeld aan een financieel managementsysteem.

Driemaal daags

Naast de voerrobot en de draaimelkstal heeft de familie de Jong nog meer geautomatiseerd. Zo is er een mestrobot, een kalverdrinkautomaat, krachtvoerboxen voor het jongvee tot negen maanden oud en werken ze met een tochtdetectiesysteem.
Door de automatisering is er mankracht over. Er wordt sinds april dit jaar driemaal daags gemolken en de kalveren krijgen driemaal daags melk. “We zijn allemaal flexibel. Iedereen kent alle taken op het bedrijf. Dat geeft voordeel op sociaal vlak en biedt ruimte om ook buiten de deur te werken”, aldus Jan-Germ.

Werkvreugde

“Het grootste voordeel van de automatisering op ons bedrijf is de rust en de regelmaat in de stal. We hebben geen pieken meer in de stal en het is er heerlijk rustig. Dat zorgt voor werkvreugde voor ons alle vier”, vertelt Jan-Germ.

NAJK is aangesloten bij de Europese organisatie voor jonge boeren, CEJA. Op 8 september is tijdens de World Expo in Milaan een nieuwe voorzitter van CEJA verkozen: Alan Jagoe uit Ierland. Voordat Alan voorzitter werd bij CEJA was hij voorzitter van Macra na Feirme, de Ierse organisatie voor jonge boeren. Vier vragen aan… Alan Jagoe:

1. Alan, kun je jezelf voorstellen aan de leden van NAJK?

“Mijn naam is Alan Jagoe, 33 jaar oud. Ik ben getrouwd met Helen en heb een dochtertje van één jaar oud: Laura. Samen met mijn vader en broer run ik een gemengd bedrijf met melkvee en graanteelt. Een echt familiebedrijf. Van 2011 tot 2013 was ik voorzitter van de Ierse organisatie voor jonge boeren. Daarna ben ik twee jaar vicevoorzitter van CEJA geweest. Sinds september 2015 ben ik verkozen tot voorzitter. Naast mijn activiteiten voor CEJA ben ik actief in het bestuur van Teagasc, een overheidsdienst die zich richt op onderwijs, onderzoek en advies.”

2. Wat wil je bereiken tijdens jouw voorzitterschap?

“Met het bestuur van CEJA wil ik me de komende tijd richten op zaken als toegang tot land en krediet. Daarnaast zal er een begin gemaakt moeten worden met de discussie over het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid ná 2020, als de huidige GLB-periode afloopt. Daarnaast vragen we ook lidorganisaties, zoals NAJK, wat zij belangrijke onderwerpen vinden. Dan kan CEJA zich op actuele onderwerpen richten.”

3. Welke uitdagingen kom je zelf tegen als jonge boer?

“De uitdagingen die we als jonge boeren kennen zijn niet nieuw. De beschikbaarheid van land en krediet blijft lastig, maar zonder die middelen kunnen jonge boeren geen bedrijf runnen. Daarnaast zijn ook de schommelende opbrengstprijzen in elke sector een bedreiging voor de continuïteit van de agrarische bedrijven van jonge boeren.”

4. Wat verwacht je van de samenwerking met NAJK?

“Ik ken NAJK als een organisatie met een actieve, vooruitstrevende en positieve invloed op Europees niveau. Jullie afgevaardigden stellen zich altijd betrokken, gepassioneerd en constructief op tijdens onze werkgroepbijeenkomsten. Ik kijk uit naar de verdere samenwerking tussen NAJK en CEJA!”