Directeur-generaal Agro en Natuur van EZ maakt kennis met NAJK

Op vrijdag 13 januari 2017 bracht Marjolijn Sonnema, directeur-generaal Agro en Natuur bij het ministerie van Economische Zaken (EZ), een kennismakingsbezoek aan NAJK. Bart van der Hoog, dagelijks bestuurder NAJK met de portefeuille melkveehouderij, verwelkomde Sonnema op zijn melkveebedrijf in Enspijk. Als directeur-generaal Agro en Natuur bij het ministerie van EZ geeft Sonnema leiding aan de afdeling Agro en Natuur. Deze afdeling ondersteunt staatssecretaris Van Dam van het ministerie van EZ op verschillende beleidsterreinen.

Het kennismakingbezoek was onderdeel van de kennismakingsronde die Sonnema doet in het kader van haar benoeming per 1 september 2016 als directeur-generaal Agro en Natuur. Dagelijks bestuurders NAJK Sander Thus en Bart van der Hoog ontvingen Sonnema op het melkveebedrijf van Bart van der Hoog, in de Betuwe. Hij gaf Sonnema een rondleiding op zijn bedrijf. Vervolgens bespraken ze aan de keukentafel, onder het genot van een kop koffie, de thema’s die het ministerie en jonge boeren en tuinders aangaan. Zo spraken ze over het groen onderwijs, bedrijfsovername, de situatie in de melkveehouderij en de veranderende omgeving van agrarische bedrijven.

“Het is heel goed dat Sonnema ook de praktijk opzoekt,” aldus Sander Thus, vicevoorzitter NAJK. “Door haar functie bij het ministerie is zij de belangrijkste adviseur van staatssecretaris Van Dam. Op deze wijze kan zij de kennis uit de praktijk gebruiken bij het maken van beleid en deze goed afstemmen op de agrarische sector.”

Voorgenomen fosfaatreductieplan zuivelsector

De zuivelsector heeft de afgelopen weken een pakket van maatregelen samengesteld om de fosfaatproductie door de melkveehouderij in 2017 substantieel te verminderen. Betrokken partijen zijn: het Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt (NAJK), LTO Nederland, Nederlandse Melkveehouders Vakbond (NMV), Nederlandse Zuivel Organisatie (NZO), Nevedi, de banken en het Ministerie van Economische Zaken. Gezamenlijk hebben zij een plan opgesteld dat ingrijpend is voor alle betrokkenen, maar ook noodzakelijk.

De leden van ketenorganisatie ZuivelNL (NZO, LTO Nederland en de NMV) verwachten hun deel van het fosfaatreductieplan volgende week te kunnen voltooien. Samen met NAJK en het Ministerie van Economische Zaken leggen zij de laatste hand aan een pakket van maatregelen om de fosfaatproductie door de melkveehouderij in 2017 te verminderen. “Het is goed dat er stappen worden gezet door zuivelondernemingen”, aldus Bart van der Hoog, dagelijks bestuurder van NAJK met de portefeuille melkveehouderij. NAJK heeft zich ingezet op een maximering van de GVE-reductieregeling. Van der Hoog “Hierdoor worden recent gestarte- en gegroeide bedrijven niet buitenproportioneel getroffen.” De GVE-regeling wordt in stappen ingevoerd, tot maximaal 20 procent in de derde periode van 2017.

Solidariteitsheffing

Het Fosfaatreductieplan ZuivelNL stimuleert melkveehouders tot een krimp van hun veestapel indien zij meer koeien en jongvee op hun bedrijf hebben dan op 2 juli 2015 min 4%. Veehouders die hun veestapel niet of onvoldoende aanpassen worden gekort op het uit te keren melkgeld. Melkveebedrijven die de gewenste krimp van hun veestapel hebben gerealiseerd in 2017 worden vrijgesteld van de maatregelen en ontvangen een bonus. Hoe eerder in 2017 de krimp wordt gerealiseerd, hoe hoger de bonus. Van der Hoog: “Om krimp te stimuleren is het goed dat er een solidariteitsheffing is die als bonus wordt ingezet voor bedrijven die vrijwillig minder koeien gaan houden.” Bedrijven die in 2015 geen fosfaatoverschot hadden volgens de definitie van de meststoffenwet en dus grondgebonden zijn, hoeven geen krimp te realiseren ten opzichte van hun veebezetting op 2 juli 2015.

LTO Nederland, NMV, NAJK en de bij de NZO aangesloten zuivelondernemingen leggen het Fosfaatreductieplan ZuivelNL ter besluitvorming voor aan hun bestuurlijke organen.

Vermindering 8,2 miljoen kg fosfaat

Het Fosfaatreductieplan ZuivelNL is onderdeel van een pakket van maatregelen dat samen met de bedrijfsbeëindigers- en krimpregeling en de fosfaatreductie door de veevoersector leidt tot een vermindering van 8,2 miljoen kilogram fosfaat. De maatregelen gelden uitsluitend voor 2017. Vanaf 1 januari 2018 wordt de fosfaatproductie door de melkveehouderij beperkt via het wettelijk fosfaatrechtenstelsel dat begin december 2016 werd aangenomen door de Tweede Kamer.

Belangrijk onderdeel van het Fosfaatreductieplan ZuivelNL wordt een algemeen verbindend verklaring (AVV) voor de maatregelen die de zuivelondernemingen willen nemen voor fosfaatreductie. Met een dergelijke verklaring gaan de maatregelen gelden voor alle zuivelondernemingen en melkveehouders in Nederland. ZuivelNL verwacht deze week of volgende week een aanvraag voor de AVV in te dienen bij het ministerie van Economische Zaken. De AVV zal (na een toets door de Europese Commissie) zo spoedig mogelijk, maar gelet op de te doorlopen procedure, naar verwachting op 1 maart 2017 in werking kunnen treden.

Lees hier alle ins en outs van het voorgenomen fosfaatreductieplan:

Rick Baats wint Boerderij de Opvolger

Het agrarisch talent: de opvolger

Een agrarisch bedrijf overnemen is niet voor iedereen weggelegd. De eisen aan ondernemerschap veranderen snel en het is lastig zelfstandig een bedrijf te starten. Toch zijn er veel jongeren die graag een bedrijf in de agrarische sector willen overnemen, ook buiten de familie. Het Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt (NAJK) zet daarop in met het project Boer zoekt Boer. Ook Reed Business heeft, in samenwerking met NAJK, met Boerderij de Opvolger gezocht naar dé opvolger met de juiste drijfveren, talent en bedrijfsplannen. NAJK stimuleerde de deelnemers in hun ondernemerschap en jureerde mede de uiteindelijke winnaar.

Tijdens een zoektocht van een aantal maanden zocht Boerderij de Opvolger naar de beste bedrijfsopvolger. Het doel: jongeren dé kans te geven in aanmerking te komen voor bedrijfsovername. De jongeren werden tijdens de agrarische talentenjacht klaargestoomd voor het runnen van een fictief melkveebedrijf. Vakmanschap, werkgeverschap, financiering en eigen marketing zijn de uitgangspunten waarop de deelnemers beoordeeld werden. Deze uitgangspunten werden ieder in een masterclass behandeld.

Masterclass tijdens NK Veebeoordelen

Eén van de masterclasses vond plaats tijdens het NK Veebeoordelen van NAJK. In Kampen kwamen de deelnemers bijeen en werd dieper ingegaan op het imago en Boer-Burgerdialoog. De uitdagingen en opdrachten tijdens deze race werden kritisch bekeken en beoordeeld door de jury bestaande uit Geert Hekkert (hoofdredacteur Boerderij), Richard de Bie (eigenaar melkveebedrijf in Werkhoven), Ton Westerveld (opleidingsmanager melkveehouderij Wellantcollege), Sander Thus (dagelijks bestuurder NAJK) en Djûke van der Maat (voorzitter Nuffield Nederland).

Rick Baats wint Boerderij de Opvolger

Tijdens de ontknoping van Boerderij de Opvolger, op 6 december 2016, heeft de jury bepaald dat Rick Baats hét agrarische talent is. Hij won een Nuffield scholarship ter waarde van € 7.500,-. Met deze prijs kan hij ervaring opdoen in het buitenland. De serie over deze talentenjacht heeft u wekelijks kunnen volgen op www.boerderij.nl.

Bedrijfsovername speerpunt NAJK

Vanaf de oprichting, ongeveer 40 jaar geleden, is bedrijfsovername het speerpunt van NAJK. NAJK biedt bedrijfsopvolgers handvatten in de opstart en overname van een agrarisch bedrijf. Met als doel goed ondernemerschap ontwikkelen. Leden kunnen bij NAJK cursussen en trainingen volgen in de voorbereiding en tijdens de bedrijfsovername. Boerderij de Opvolger sluit hierop aan. Elke deelnemer heeft zijn/haar agrarisch ondernemerschap verder ontwikkeld. Iedere agrarische ondernemer zoekt namelijk een talentvolle opvolger binnen of buiten de familie.

Buiten familiare bedrijfsovername

NAJK denkt niet alleen aan de opvolgers binnen de familie, maar ook aan bedrijfsovernames buiten de familie. Steeds meer agrarische ondernemers hebben geen opvolger. Toch willen steeds meer jongeren agrarisch ondernemer worden. Hiervoor heeft NAJK samen met de partners Flynth, Countus, Rabobank en Lianne Veenstra Agrocoaching het programma Boer zoekt Boer opgezet. Boer zoekt Boer brengt bedrijfsoverdragers en bedrijfsopvolgers bij elkaar. In dit programma wordt informatie gegeven over onder andere financiële zaken, fiscale mogelijkheden, vormen van samenwerking, afspraken. Bedrijfsoverdragers en bedrijfsopvolgers kunnen zich registeren om deel te nemen aan het online platform. Binnen dit platform kunnen deelnemers elkaars bedrijf bekijken en opzoek gaan naar een match. Is er een match gevonden, dan kunnen de partijen contact met elkaar opnemen. In het vervolgtraject kunnen ze ondersteuning krijgen van de betrokken partners.

Ook dit winterseizoen vinden er Boer zoekt Boer-activiteiten plaats.

Kamer geeft steun voor KringloopWijzer en voer-mestcontracten

Dinsdagmiddag 6 december heeft de Tweede Kamer ingestemd met het fosfaatrechtenstelsel en de Wet grondgebonden groei. Na een lange tijd van onzekerheid en met name onduidelijkheid kunnen we nu voorzichtig vooruitkijken. Per 1 januari 2018 gaat het stelsel van fosfaatrechten in werking. NAJK is tevreden over het opnemen van de KringloopWijzer in het stelsel en het opnemen van voer-mest contracten in de Wet grondgebonden groei. Ondanks dat het stelsel ingrijpend is, bevat het ontwikkelmogelijkheden voor jongen boeren.

KringloopWijzer opgenomen

Het voorstel van CDA en ChristenUnie om de KringloopWijzer op te nemen in het stelsel van fosfaatrechten kon op voldoende steun rekenen. Ook NAJK is verheugd dat de KringloopWijzer bij de invoering wordt ingezet. “Het opnemen van de KringloopWijzer in het fosfaatrechtenstelsel zorgt voor meer ruimte bij bedrijven die sturen op fosfaatefficiëntie. Op deze manier kan een deel van de generieke korting worden opgevangen”, aldus Bart van der Hoog, dagelijks bestuurder NAJK met de portefeuille melkveehouderij.

Grondgebondenheid

Er werd al verwacht dat grondgebonden melkveehouders bij de introductie zouden worden ontzien van een generieke korting. Het kwam dan ook niet als een verrassing dat het amendement van ChristenUnie en D66 op voldoende steun kon rekenen.

Fosfaatbank voor jonge melkveehouders

In het door staatssecretaris Van Dam voorgelegde wetsvoorstel zou de fosfaatbank ontheffingen verlenen op basis van duurzaamheids- en dierenwelzijnseisen. Door het amendement van CDA en CU zijn deze eisen komen te vervallen. De fosfaatbank gaat gelden voor jonge melkveehouders en grondgebondenbedrijven. Op hoeveel rechten jonge melkveehouders aanspraak kunnen maken is nog onduidelijk. Wel is zeker dat de kansen toenemen door het schrappen van de twee eisen: duurzaamheid en dierwelzijn. “Het is een goede stap dat de fosfaatbank zich in 2018 ook gaat richten op jonge melkveehouders. Dit biedt extra ruimte voor jonge melkveehouders. Zij dienen de toekomst van de melkveehouderij”, aldus Van der Hoog.

Vervallen fosfaatrechten

Het amendement van de VVD aangenomen. Dit houdt in dat wanneer de derogatie vervalt ook het stelsel van fosfaatrechten komt te vervallen. Ook het amendement van de SGP is aangenomen waardoor een einddatum in de wet voor 2023 is opgenomen als blijkt dat op dat moment fosfaatrechten niet meer nodig zijn. Bijkomend voordeel is dat doormiddel van een einddatum de weg open ligt om fosfaatrechten afschrijfbaar te maken.

Wet grondgebonden groei melkveehouderij

Met een brede steun vanuit de Tweede Kamer werd tijdens de stemmingen eveneens de Wet grondgebonden groei aangenomen. Ook is besloten dat de voer-mestcontracten een plaats krijgen binnen deze wet. Van der Hoog: “Wij zijn erg blij dat er naast het kopen of pachten van grond een extra optie komt in de wet om groei te verantwoorden. Zeker voor jonge melkveehouders, die vaak niet in de kapitaalkrachtige positie zijn, geeft dit extra mogelijkheden om het bedrijf te ontwikkelen.” De precieze invulling van de voer-mestcontracten wordt nog uitgewerkt. Bekend is dat het gaat om een afstand van 20 km waarbinnen een bedrijf regionale samenwerking mag aangaan.

Marathondebat over fosfaatwet

Op donderdag 1 december 2016 is de wet fosfaatrechten besproken in de Tweede Kamer. Een ruim 10 uur durend debat. “Het was een lange zit, maar wij zijn tevreden over het verloop van het debat. Een aantal belangrijke aspecten die NAJK heeft aangedragen is behandeld en kon op steun van de Kamerleden rekenen”, aldus Bart van der Hoog, dagelijks bestuurder NAJK met de portefeuille melkveehouderij.

Grondgebonden melkveebedrijven

Tijdens het marathondebat in de Tweede Kamer heeft de Kamer haar steun uitgesproken voor het geheel ontzien van grondgebonden melkveebedrijven van een generieke korting bij de introductie van het fosfaatrechtenstelsel. Het kortingspercentage zal volgens staatssecretaris Van Dam van Economische Zaken voor de niet-grondgebonden melkveebedrijven waarschijnlijk 2,5% hoger uitvallen wanneer de kamer het amendement hierover aanneemt. Hoe hoog de generieke korting wordt is volgens de staatssecretaris nog niet te berekenen.

KringloopWijzer

De staatssecretaris heeft aangegeven zich in te zetten voor het toepasbaar maken van de bedrijfsspecifieke verantwoording door middel van de KringloopWijzer binnen het fosfaatrechtenstelsel. “NAJK is altijd al groot voorstander geweest van deze bedrijfsspecifieke verantwoording. Het biedt ruimte om voer- en managementmaatregelen toe te passen die ontwikkelingsruimte geven”, aldus Van der Hoog. De staatssecretaris heeft aangegeven dat de Commissie Deskundigen Meststoffenwet (CDM) dit jaar met een wetenschappelijke beoordeling komt van de rekenregels. Daarbij moet de melkveehouderijsector de borging voor haar rekening nemen. Van der Hoog: “Als deze twee zaken met goed gevolg zijn gedaan, staat niets de toepassing van KringloopWijzer per 1 januari 2018 in de weg.”

Voer-mest contracten

Tijdens het debat is ook veelvuldig gesproken over het amendement van CDA en CU om voer-mest contracten op te nemen in de Wet grondgebonden groei melkveehouderij. Voer-mest contracten mogen in een straal van 20 kilometer rondom het melkveebedrijf worden afgesloten. Van der Hoog: “Het lijkt erop dat de Kamer dit amendement gaat steunen, temeer omdat op deze manier regionale grondgebonden groei wordt gestimuleerd. NAJK heeft zich in de afgelopen jaren ingezet voor het opnemen van deze mogelijkheid. Het geeft jonge melkveehouders meer mogelijkheden naast het kopen en pachten van grond.’’

Dinsdag 6 december 22016 wordt er gestemd over de ingediende amendementen.

Innovatiefonds voor telers beloont opnieuw drie teeltinnovaties

Lees meer

1 december tweede ronde JOLA open

Op donderdag 1 december 2016 is in alle provincies de tweede ronde van de Jonge Landbouwersregeling (JOLA) opengesteld. Boeren en tuinders, jonger dan 41 jaar, kunnen van 1 december 2016 tot en met 16 januari 2017 subsidie aanvragen voor investeringen. Dit is voor hen een steun in de rug. De regeling is qua voorwaarden gelijk aan de openstelling eerder dit jaar, maar de investeringslijst is per provincie veranderd.

Bij deze openstelling zijn de resultaten van de evaluatie van NAJK en de voorlopige resultaten van de provinciale evaluatie over de JOLA meegenomen. “Het was te kort dag voor de provincies om de afgeronde evaluatie mee te nemen in deze openstelling,” aldus Sander Thus, dagelijks bestuurder NAJK met de portefeuille bedrijfsovername. De provincies onderschrijven de resultaten van de NAJK-enquête en hebben toezeggingen gedaan. Zodra de officiële evaluatie van de eerste openstelling afgerond is, houden zij de regeling kritisch tegen het licht.

“Bij deze openstelling is de invulling met investeringsmogelijkheden verbeterd maar we zijn er nog lang niet. De regeling moet volgens NAJK namelijk jonge ondernemers ná bedrijfsovername, wanneer de kapitaalbeschikbaarheid laag is, ondersteunen om investeringen te doen.” De investeringslijst is ten opzichte van de vorige openstelling uitgebreid. Alleen de provincie Noord-Brabant heeft opnieuw veel mogelijkheden uitgesloten.

Jonge boeren en tuinders die gebruik willen maken van de JOLA kunnen een aanvraag doen via de website van hun provincie. Meer informatie over de voorwaarden en investeringsmogelijkheden zijn daar ook te vinden. Voor specifieke vragen kan men ditmaal rechtstreeks bij RVO terecht.

Dagje Praktijk voor ambtenaren!

NAJK zoekt jonge boeren en tuinders die mee willen doen.

Na een zeer geslaagde uitwisseling tussen de jonge agrariërs en de beleidsmedewerkers van het ministerie van Economische Zaken in 2015, organiseert NAJK dit jaar weer een praktijkdag voor ambtenaren.

Dagje Praktijk

Op 20 december 2016, tijdens Dagje Praktijk,  loopt een ambtenaar van het ministerie een dag mee op jouw bedrijf. De ambtenaar maakt al doende kennis met de realiteit op het agrarisch bedrijf. De stagiaire krijgt een goede indruk van het bedrijf en hoe jij hierin staat. Naast technische en zakelijke aspecten kunnen ook de andere aspecten van agrarisch ondernemerschap de revue passeren: motivatie, uitdagingen, visie en wensen.

Terugkomdag

Begin 2017 zijn de deelnemers aan deze praktijkstage voor ambtenaren welkom op het ministerie van Economische Zaken. De ambtenaren willen jou dan graag kennis laten maken met hun ministerie en laten ervaren wat het leven van een ambtenaar inhoudt.

Aanmelden

Voor de uitvoering van Dagje Praktijk 2016 is NAJK op zoek naar enthousiaste jonge boeren en tuinders die de ambtenaren willen ontvangen. NAJK zorgt voor de organisatie en begeleiding. Ben jij trots op je bedrijf en wil je dit laten zien? Mag een ambtenaar bij jou de handen uit de mouwen komen steken? Meld je dan snel aan via het aanmeldformulier. Aanmelden kan tot en met 10 december 2016.

Aanmeldformulier agrarische ondernemers

Aanmeldformulier beleidsmedewerkers

NAJK staat voor gezondheid mens en dier

Naast de gezondheid van dieren staat ook de gezondheid van mensen hoog in het vaandel bij de jonge boeren van het Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt (NAJK). Echter vindt NAJK dat de wet dieraantallen geen oplossing is om gezondheidsproblemen bij omwonenden te voorkomen. “De wet dieraantallen werkt zelfs averechts op versnelling van verbetering van leefomgeving rondom veehouderijen”, aldus Ronald van Leeuwen, portefeuillehouder intensief bij NAJK.

Op 15 november 2016 vindt er een technische briefing plaats in de Tweede Kamer over een aantal rapporten. Deze rapporten gaan over gezondheidsrisico’s voor omwonende rond veehouderijen. Deskundigen geven toelichting over diverse technische aspecten. Eén van deze rapporten is het onderzoek veehouderijen en gezondheid omwonenden (VGO) van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). De uitkomsten van dit rapport gaven staatssecretaris Martijn van Dam van Economische Zaken aanleiding om de wet dieraantallen weer uit de kast te pakken. Zijn voorganger heeft hiervoor al eerder een opzet gemaakt.

Wetsvoorstel

Het wetsvoorstel houdt in dat provincies en gemeenten de bevoegdheid krijgen om het aantal landbouwhuisdieren per bedrijf of in een gebied te kunnen reguleren, met als doel gezondheidsproblemen bij omwonenden te verminderen. Gezondheid is een belangrijk aspect, waarbij volgens NAJK de veehouderij net als de industrie en verkeer hun verantwoordelijkheid moeten nemen. “De gezondheidseffecten van veehouderijen zijn echter meer gekoppeld aan het type huisvesting dan aan het aantal dieren”, aldus Van Leeuwen.

Stimuleren emissiebeperkende maatregelen

De wet dieraantallen blokkeert bedrijfsontwikkeling en is geen verbetering van de leefomgeving in overbelaste situaties. NAJK pleit daarom voor doorontwikkeling en het stimuleren van emissiebeperkende maatregelen. Door dit proactief en voortvarend op te pakken, kan op een snellere wijze resultaten geboekt worden. Van Leeuwen: “De veehouderij is, in het kader van een goed toekomstperspectief, gebaat bij versnelde vooruitgang in de kwaliteit van stalsystemen. De omgeving is gebaat bij een zo snel mogelijke doorvoering hiervan.”

Trump Train

Tijdens het schrijven van deze column kijk ik met een schuin oog naar de televisie waarop te zien is dat Donald Trump een haast onmogelijke winst toch binnen gaat halen. De afgelopen weken werd er in de Nederlandse media voorspeld dat de Clinton-dynastie zou worden voortgezet. Ze zou eerste vrouwelijke president worden. Niets is minder waar: de ‘Trump train’ dendert naar een sensationele winst op het gevecht om het witte huis.

Dit schouwspel levert schitterde televisie op met huilende democraten en NOS-verslaggevers die hun teleurstelling maar moeilijk kunnen verbloemen. Je zou bijna vergeten dat de melkveehouderij in een zelfde soort soap is beland waarvan de uitkomst ook niet te voorspellen valt. De afgelopen weken heb ik deze soap voor behoud van derogatie van dichtbij meegemaakt. Ik heb meer uren doorgebracht in de benauwde en broeierige vergaderzalen in Den Haag, Amersfoort en Beekbergen dan in onze eigen melkstal. Dit alles met als doel een goed pakket van maatregelen op te leveren voor behoud van derogatie.

Derogatie is een groot goed voor de Nederlandse melkveehouderij. Wanneer we derogatie verliezen zullen de effecten groot zijn op het boerenerf: de kostprijs van een liter melk stijgt, het inkomen van de gemiddelde melkveehouder daalt met bijna € 20.000,- en behoud van weidegang staat verder op de tocht. Ook voorspellen deskundigen negatieve gevolgen voor het behalen van milieudoelen als bijvoorbeeld de nitraatrichtlijnen. We moeten er dus alles aan doen om al in 2017, zonder wettelijk kader van fosfaatrechten, de productie van fosfaat te beteugelen. Deze verregaande acties zijn nodig omdat Nederland alleen op deze manier een ingebrekestelling vanuit Brussel kan voorkomen. Een ingebrekestelling zal de onderhandelingen voor een nieuwe derogatietermijn vanaf 2018 volledig blokkeren.

Mij is duidelijk geworden dat het zeker mogelijk is om aankomend jaar als melkveehouderijsector fors minder fosfaat te produceren en daarmee onder het nationaalplafond uit te komen. We zullen moeten inzetten op een verdere verscherping van de rantsoenen, minder melkkoeien en jongvee, geen verdere groei van de totale melkproductie en bovenal stoppende melkveehouders de ruimte geven om al in 2017 hun melkproductie te staken. Dit krijgen we alleen voor elkaar als iedereen in de zuivelketen haar verantwoordelijkheid neemt: van melkfabriek tot voerleverancier en van bank tot boer. Iedereen heeft hierin een rol, groot of klein, maar samen moeten we het doen. Ook de overheid heeft, onder leiding van Martijn van Dam, een belangrijke taak in de derogatietrein naar Brussel. Het is de plicht van onze staatssecretaris om de mooie woorden van 2 november in Zwolle om te zetten in keiharde daden.

Het is inmiddels 08:38 en Dionne Stax laat op haar virtuele scorebord zien dat ook Wisconsin rood kleurt. Trump heeft nu meer dan de benodigde 270 kiesmannen, wie had dat gedacht! Laten we hopen dat de Nederlandse melkveehouderij ook vanuit een zeer benarde situatie een overwinningstocht, behoud van derogatie, kan starten richting Brussel. Alleen met een eensgezinde zuivelketen en een strijdvaardige staatssecretaris kunnen we deze ‘train’ succesvol laten zijn.

Bart van der Hoog

Binnen het dagelijks bestuur van NAJK is Bart van der Hoog verantwoordelijk voor de portefeuille melkveehouderij. Bart combineert deze functie met het werk op het melkveebedrijf in Enspijk.