Woensdag 7 juni was de Voedselpoort over ‘perspectief en verdienmodellen in de agrofoodketen’. In samenwerking met Foodlog gingen NAJK, CBL, FNLI en LTO Nederland met Kamerleden op zoek naar duurzame verdienmodellen in internationale voedselketens. Tijdens het event hebben de brancheorganisaties uitgesproken om de handen samen met de overheid ineen te slaan om de lat voor duurzaamheidsvereisten op Europees niveau in de agrofoodketen te verhogen.

Samenwerking op Europees niveau is volgens de partijen van de agrarische ondernemers, voedselverwerkers en supermarkten nodig om de verduurzaming te versnellen, boeren en tuinders een eerlijke boterham te laten verdienen en de Nederlandse voedseldelta van internationale waarde te laten blijven.

Europese ondergrens
Om dit te kunnen bewerkstelligen is het belangrijk dat er normen voor duurzaamheidsstandaarden komen die onderling vergelijkbaar worden gemaakt en dat er een Europese ondergrens komt. Eisen zullen moeten worden vastgelegd en er dienen afspraken gemaakt te worden over een eerlijk verdienmodel voor boeren en tuinders. Hierbij zou het voor een consument aan de buitenkant zichtbaar moeten zijn hoe producten scoren op duurzaamheid. Wij roepen daarbij de overheid op om in ons land het goede voorbeeld te geven en in de Europese Unie samen met de agrofoodketen voor die aanpak te pleiten.

In gesprek
Tijdens het event gaven verschillende sprekers van de organisaties inzicht in hun unieke positie binnen de ketensamenwerking. Ze namen hierbij de aanwezigen mee in hun eigen duurzaamheidsinitiatieven en samenwerkingen in Nederland de verduurzaming van de agrofoodketen te versnellen. Onder leiding van moderator Dick Veerman (Foodlog) ontstond een levendig gesprek met verschillende Kamerleden en de overige aanwezigen. Afsluitend overhandigde akkerbouwer en NAJK-bestuurder Hilde Coolman de Kamerleden gezamenlijke voorstellen uit de agrofoodketen om verduurzaming te versnellen: “Een toekomstperspectief voor de Nederlandse voedseldelta: sámen de lat verhogen.”

Wij kijken terug op een geslaagd event en blijven graag in gesprek met de verschillende organisaties, partijen en de overheid over de voorgestelde aanpak.

Woensdag 31 mei is de Tweede Kamer geïnformeerd over het advies van de Commissie Deskundigen Meststoffenwet (CDM) over de maatwerkaanpak van het 7^e Actieprogramma Nitraatrichtlijn (APN). Vanwege vertraging rondom de derogatiebeschikking is het bereik van de maatwerkaanpak behoorlijk ingeperkt. Dit proces heeft ervoor gezorgd dat de CDM een onvolledig beeld had van hoe de maatwerkaanpak zou gaan uitwerken , waardoor een oordeel over de effectiviteit lastig te vormen was. Voor het 7^e APN lijkt de maatwerkaanpak nog niet gereed te zijn en zal deze verder moeten worden doorontwikkeld. Voor toekomstig beleid (zoals het 8^e APN) blijft het belangrijk om deze doorontwikkeling wel te doen. Zowel de sector als de minister willen naar doelsturing, maar de maatwerkaanpak geeft aan dat nog niet alle geesten rijp zijn hiervoor.

Vertraging
Het traject rondom de ontwikkeling van de maatwerkaanpak kenmerkt zich door vertraging, omdat zaken zoals de invulling van de derogatiebeschikking, maar ook van het Nationaal Strategisch Plan (NSP) voor het GLB nog niet bekend waren. Deze invulling heeft uiteindelijk grote consequenties gehad voor ondernemers en in het bijzonder ook op de invulling van de maatwerkaanpak. Zo zal de maatwerkaanpak niet gelden als een alternatief voor de verplichting van de vanggewassen op zand- en lössgrond en de bufferstroken, maar zal ook de aanwijzing van met Nutriënten Verontreinigde (NV) gebieden en de daarbij behorende daling van de gebruiksnormen, zoals beschreven in de derogatiebeschikking, een effect hebben op de mogelijkheid om nog te sturen met de maatwerkaanpak.

Inhoudelijk
De CDM concludeerde eerder al dat op basis van de nu beschikbare informatie het onmogelijk is om te beoordelen of de maatwerkaanpak een vergelijkbare effectiviteit heeft als de generieke aanpak. Niet alleen vanwege de maatwerkaanpak zelf, maar ook doordat de generieke aanpak nog niet volledig is uitgewerkt. Echter wanneer gekeken wordt naar grondwater dan ligt daar de WOGWOD-systematiek voor zowel het 7^e APN als de maatwerkaanpak aan ten grondslag, voor oppervlaktewater is dit voor beiden expertkennis. De uitgangspunten zijn dus voor beide beleidssporen gelijk. Hieruit valt op te maken dat het 7^e APN en de maatwerkaanpak gelijkwaardig aan elkaar zijn. In feite wordt de maatwerkaanpak zelfs strenger beoordeeld dan het 7^e APN, want ook bij het generieke 7^e APN is sprake van afwenteling en wordt het door alle middelvoorschriften ook complex. De effectiviteit van het generieke beleid wordt dus ook in twijfel getrokken, de effecten hiervan zijn niet zeker en dus niet adequaat te bepalen. Voor beiden, het 7^e APN en de maatwerkaanpak, geldt dat er nog veel uitgewerkt moet worden. Met de maatwerkaanpak staat er een methodiek in de steigers om mee door te gaan en verder te ontwikkelen als alternatief voor het generieke beleid dat niet effectief is. Voor de maatwerkaanpak geldt dat de N-residumetingen het geheel sterker maken. Om echt een goede vergelijking te kunnen maken zou er ook in het generieke 7^e APN op deze wijze getoetst moeten worden. Tot slot, de CDM merkt op dat de maatwerkaanpak een serieuze kans verdient. Dit is dan ook een aanmoediging om deze wijze van doelenbeleid verder door te ontwikkelen. Zoals de overheid zelf ook merkt bij het uitvoeren van het 7^e APN is een aanpak niet in de puntjes geregeld in een half jaar, dus dat verdient verdere uitwerking (zoals de CDM ook mee geeft).

Doorontwikkeling
Op dit moment is het consortium samen met de overheid en wetenschap bezig met het doorontwikkelen van de maatwerkaanpak. Hiervoor is een haalbaarheidsonderzoek gestart met als doel om expliciet te onderzoeken of en hoe de handhaafbaarheid en uitvoerbaarheid van de maatwerkaanpak, specifiek het vaststellen van het N-bodemoverschot, ingevuld kan worden en wat dit betekent voor het totaalpakket en de invoering van de maatwerkaanpak. Zowel de sector als minister Adema zijn voorstander van doelsturing. De maatwerkaanpak kan een eerste voorbeeld van doelsturing zijn. Andere dossiers (zoals KPI’s kringlooplandbouw, instrumentarium GLB, Fieldlabs van de Innovatiegazant) bewegen ook richting doelsturing.

Conclusie
Wanneer beleid gebaseerd op doelsturing serieus wordt genomen, moeten sector en overheid ook stappen zetten in die richting. Dat betekent doelen formuleren, boeren stimuleren de doelen te halen en monitoring in gang zetten, alsmede consequenties formuleren voor wanneer de doelen niet gehaald worden. Doelsturing doet een beroep op de kennis en het ondernemerschap van boeren. Als de overheid daar gebruik van weet te maken in plaats van generieke maatregelen uit te rollen waar niet altijd draagvlak voor is, worden de doelen naar onze mening sneller gehaald.

Van woensdag 17 mei tot in de ochtend van 18 mei is er weer onderhandeld over het Landbouwakkoord. ’s Nachts is zelfs de minister president aan de onderhandelingstafel aangeschoven.

Op een viertal punten zijn we helaas nog niet tot overeenstemming gekomen met het kabinet:

1. Structurele financiering van landschapsbeheer
2. Bescherming van de blijvende boer en tuinder
3. Mest en grondgebondenheid
4. Stikstof: oplossing voor PAS-melders en interimmers

Op korte termijn zullen we weer verder praten, maar NAJK verwacht van het kabinet nu uiteraard wel echt stappen.

Op dinsdag 9 en woensdag 10 mei stond Aeres Farms Dronten weer in het teken van de Grasweidedagen 2023. Het projectteam Wei & Maatschappij van NAJK en het lectoraat Grasland en Beweiding van Aeres Hogeschool Dronten zijn de afgelopen maanden druk bezig geweest om er weer een gelaagde editie van te kunnen maken. Na een opening door dagelijks bestuurders Ruben Klein Teeselink (dinsdag) en Harold Overmars (woensdag) gingen voor zo’n 175 Aeres-studenten en NAJK-leden de Grasweidedagen van start.

Tijdens de Grasweidedagen, die volledig in het teken stonden van ‘De waarde van gras voor een toekomstbestendige melkveehouderij’, waren er verschillende workshops te volgen van toeleveranciers en kennispartijen in de agrarische sector. Voor de aanwezige jonge (melkvee)houders een mooie gelegenheid om extra kennis op te doen en dit direct toe te kunnen passen tijdens het weideseizoen thuis.

Gevarieerd aanbod
Van een vers gras analyse in het LG Lab, een ‘petje op, petje af’ met prikkelende stellingen rondom weidegang tot een gezamenlijke brainstorm over het bouwplan van de toekomst. De deelnemers konden kiezen tussen twee workshoppakketten met elk vijf verschillende workshops. Agrifirm, Barenbrug, BoerenNatuur, DeLaval, Duurzame Zuivelketen (DZK), ForFarmers, Limagrain, PPP-Agro, Pure Graze, WUR en Aeres Hogeschool zelf, lieten aan de hand van de verschillende workshops de jonge agrariërs nadenken over weidegang.

Nagenieten
Heb je de Grasweidedagen 2023 helaas moeten missen of ben je gewoon benieuwd naar de foto’s? Geniet samen met ons nog even na via onderstaande fotogalerij!

De grasweidedagen zijn onderdeel van het Aeres-project ‘Kennis voor grasland en beweiding’ en het NAJK-project ‘Wei en Maatschappij’. Lees hier meer over het project Wei en Maatschappij.

‘Blauw, wit, rood: Nederland in nood!’, de boodschap van alle omgekeerde vlaggen in Nederland was glashelder. Het gaf een eenduidig en duidelijk signaal naar Den Haag. En hoewel wij als belangenbehartiger van de jonge  boeren en tuinders nog steeds achter dit statement staan, vragen wij jullie de Nederlandse driekleur op 4 en 5 mei weer op de juiste manier (rood-wit-blauw) op te hangen. Als dank en uit respect aan alle (nabestaanden van) gesneuvelde militairen en oorlogsslachtoffers.

Voor de nabestaanden van gesneuvelde militairen, is het soms pijnlijk om de Nederlandse vlag omgekeerd te zien hangen. Ook al is het jaren geleden, voor hen voelt het als de dag van gisteren. En daar staan wij op 4 en 5 mei extra bij stil.

Oproep NAJK
Als dank en uit respect aan alle (nabestaanden van) gesneuvelde militairen en oorlogsslachtoffers doet NAJK de oproep: hang de Nederlandse vlag, het symbool voor vrede, vrijheid en een onafhankelijk en democratisch Nederland, op 4 en 5 mei weer rechtop!