BNDR: Belangenbehartiging: meer dan alleen praatjes en netwerken

Achter de schermen behartigt NAJK de belangen van de jonge boeren en tuinders in de politiek. Ingewikkelde dossiers, zoals het Convenant Dierwaardige Veehouderij, de mestcrisis en de herziening van de pachtwetgeving, zijn hier aan de orde van de dag. Het is een kleine greep uit de onderwerpen waar de dagelijks bestuurders zich keer op keer voor blijven inzetten. Hoe ziet deze belangenbehartiging er precies uit? En waar is NAJK momenteel druk mee? We geven je graag een uitgebreide update!

Convenant Dierwaardige Veehouderij
Sinds september 2022 is NAJK betrokken bij het vormen van een Convenant Dierwaardige Veehouderij samen met markt en ketenpartijen, LTO, SBK, POV, ZuivelNL Dierenbescherming, ministerie LVVN en Caring Farmers. Daarnaast lopen twee trajecten: het verkennen van een onafhankelijke autoriteit en de vorming van de Algemene Maatregel van Bestuur (AMvB). De verkenning naar de autoriteit is afgerond en een rapport is gepubliceerd. Het rapport is tevens aangeboden aan de minister van landbouw, samen met POV, LTO, ZuivelNL, SBK en Dierenbescherming.

Afgelopen zomer namen onze bestuurders Ruben Klein Teeselink en Wendy Kicken deel aan gesprekken over de AMvB. Na hun input is het ministerie van LVVN aan de slag gegaan met verdere uitwerking. Er wordt getoetst op praktijk, economische haalbaarheid en emissies, om de uitvoerbaarheid voor sectoren te waarborgen. NAJK wordt meegenomen in het AMvB-traject voor melkvee-, varkens-, kalver- en pluimveehouderij en benadrukt de positie van jonge boeren.

Ondertussen lopen de gesprekken binnen het convenant door, terwijl de tijdsdruk toeneemt. De Tweede Kamer heeft bepaald dat de minister voor juli 2025 het ontwerp van de AMvB presenteert. NAJK benadrukt dat de drie onderdelen – convenant, AMvB en autoriteit – onlosmakelijk verbonden zijn. Essentiële randvoorwaarden zijn een realistische tijdlijn, vergunningverlening en verdienmodellen. Met een goed plan krijgen jonge boeren perspectief en investeringszekerheid.

Mestcrisis
Voordat bekend werd dat de derogatie definitief zou verdwijnen, werden al gesprekken gevoerd over de grote effecten hiervan. Vandaag merken we de impact van het eerste jaar afbouwderogatie en de spanning rond het aanstaande mestseizoen. Dit jaar én volgend jaar neemt de mestplaatsingsruimte verder af, terwijl er nu al een onbalans in de mestmarkt is.

Er worden oplossingen verwacht van de minister voor zowel mestplaatsingsruimte als mestproductie. Nederland moet voldoen aan nieuwe mestproductieplafonds uit de derogatiebeschikking en het addendum. Dit bevat ook een grondgebonden melkveehouderij in 2032. De Tweede Kamer eist dat de minister begin 2025 met een concrete invulling komt.

NAJK zet zich in voor jonge melkveehouders en oplossingen die ruimte creëren voor hen. De verhouding tussen mestplaatsingsruimte en mestproductieruimte is zover uit balans dat er sprake is van een mestcrisis op sectorniveau. Dit onderwerp blijft de komende jaren een grote impact hebben op de toekomstbestendigheid van jonge boeren.

Herziening pachtwetgeving
De afgelopen maanden zijn grote stappen gezet in de herziening van de pachtwetgeving. Onze voorstellen zijn openbaar, en staatssecretaris Rummenie reageerde positief in zijn kamerbrief. Eind januari vond het pachtdebat plaats. NAJK en LTO Nederland dienden een voorstel in voor een progressief prijsstelsel op kortlopende contracten, met minimale administratieve lasten en een financiële prikkel voor langlopende pacht. Dit voorstel is goed ontvangen. Mooi is dat Kamer, staatssecretaris en sector in de kern op één lijn liggen. Voor NAJK is het cruciaal om voortgang te behouden en eind dit jaar tot wetswijziging te komen. Alleen zo krijgen jonge boeren de langjarige zekerheid die nodig is voor financiering en verduurzaming.

Stikstof
De stikstofproblematiek blijft de agrarische sector raken en dus ook de jonge boer. Er zijn twee gerechtelijke uitspraken geweest over het stikstofbeleid. De eerste uitspraak heeft de vergunningverlening stopgezet. De andere uitspraak heeft de overheid verplicht om de door haar eigen stikstofdoelen te behalen in 2030 die voorkomen uit de stikstofwet op straffe van 10 miljoen euro. Hiervoor is nieuw stikstofbeleid nodig. Het kabinet was hier al mee bezig en heeft een ministeriële commissie ingesteld. NAJK pleit voor een omslag in het beleid waarbij het huidige systeem, dat nu gericht is op stikstofdepositie, wordt vervangen door een aanpak gericht op stikstofemissie. Daarnaast moeten PAS-melders en interimmers gelegaliseerd worden.

Knelpunten en noodzakelijke veranderingen
Voor jonge agrariërs wordt een al langer bestaand probleem opnieuw duidelijk: het ontbreken van werkbaar, toekomstgericht beleid. NAJK maakt zich zorgen over het gebrek aan perspectief en de vastlopende vergunningverlening, essentieel voor legalisatie, verduurzaming en bedrijfsontwikkeling. “Zonder vergunningen kunnen jonge boeren niet legaliseren of investeren in emissiereductie, klimaatmaatregelen of waterkwaliteit,” aldus NAJK-voorzitter Roy Meijer. Dit leidt tot stagnatie in verduurzaming, terwijl boeren juist bereid zijn te investeren in toekomstbestendige oplossingen.

Ministeriële commissie
Het kabinet erkent de noodzaak van nieuw stikstofbeleid en heeft een ministeriële commissie ingesteld. NAJK benadrukt dat ook andere sectoren moeten bijdragen aan emissiereductie. “Als sector kunnen we alleen afgerekend worden op onze eigen emissie,” zegt Meijer. Daarom moet het stikstofbeleid, nu gebaseerd op depositie, op de schop. Het nieuwe beleid moet zorgen voor legalisering van PAS-melders en interimmers en het hervatten van vergunningverlening.

Het jaar van de waarheid
2025 wordt cruciaal voor de agrarische sector. Zonder duidelijke keuzes dreigen jonge ondernemers een toekomst elders te zoeken. “Dit zet de toekomst van onze vergrijzende sector op het spel,” waarschuwt Meijer. Het kabinet en coalitiepartijen moeten nu met haalbaar beleid komen, zodat de sector verder kan.

Dit artikel is onderdeel van ons ledenblad BNDR en verscheen in de editie van maart 2025.