NAJK over kabinetsbrief MFK: Erkenning apart GLB-budget binnen EU begroting cruciaal

NAJK heeft kennisgenomen van de Kamerbrief over de Nederlandse inzet voor de onderhandelingen over het Meerjarig Financieel Kader (MFK) 2028. Het is positief dat voedselzekerheid door het kabinet expliciet wordt benoemd als een belangrijk thema binnen de toekomstige Europese begrotingsonderhandelingen. Dit onderstreept de cruciale rol van de landbouwsector die het Nederlandse kabinet ziet in de toekomstige strategische keuzes binnen de Europese Unie. Echter, NAJK maakt zich grote zorgen over het gebrek aan concrete erkenning voor de noodzakelijke op zichzelf staande financiering van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) en het daarbij komende risico op een ongelijk speelveld binnen Europa.

Zorg over ontbreken van duidelijke bescherming en afbakening van de GLB-financiering
Hoewel voedselzekerheid wordt genoemd als prioriteit, ontbreekt in de kabinetsbrief een duidelijke erkenning dat een robuust GLB-budget essentieel is om de sector de uitdagingen van de toekomst aan te laten gaan. NAJK vindt dat er op Europees niveau afspraken gemaakt moeten worden over de hoogte van het GLB-budget. Het is zeer risicovol en wat NAJK betreft zeer onwenselijk als lidstaten zelf meer ruimte krijgen om te bepalen hoeveel middelen zij voor landbouw vrijmaken ten opzichte van andere prioriteringen. Dit kan leiden tot een  ongelijk speelveld tussen agrarische ondernemers in verschillende landen.

Daarentegen staat het NAJK  open voor meer flexibiliteit in de manier waarop GLB-middelen binnen een land kunnen worden ingezet, maar dit mag nooit ten koste gaan van de totale financiering die beschikbaar is voor landbouw op nationaal niveau. Het kabinet moet zich hier in de MFK-onderhandelingen volgens NAJK hard voor maken.

Nieuwe financieringsbronnen en impact op landbouw
NAJK heeft kennisgenomen van het feit dat het kabinet openstaat voor nieuwe eigen middelen voor de EU via het Carbon Border Adjustment Mechanism (CBAM) en het Emission Trading System (ETS). NAJK heeft grote zorgen over de gevolgen hiervan. Met name het gebruik van ETS als financieringsbron op Europees niveau roept vragen op over de impact op het nationale milieu- en klimaatbeleid en op de landbouw sector. NAJK is tegen een uitbreiding van ETS naar de landbouw wanneer dit wordt ingezet om extra middelen op Europees niveau te genereren.

Bij een dergelijk systeem moet goed gekeken worden wat de directe en indirecte incentives van verandering zijn, waar in de keten de kosten terecht komen en hoe dit aansluit bij reeds bestaand (nationaal) emissiebeleid. NAJK gaat dan ook graag in gesprek met het kabinet om te kijken naar logische maar bovenal ook werkbare oplossingen.

Oproep aan het kabinet
NAJK roept het kabinet op om zich binnen de EU-onderhandelingen in te zetten voor:

• Een sterk en toereikend GLB-budget, met duidelijke afspraken op Europees niveau over de omvang van de landbouwfinanciering per lidstaat.
• Een sterke inzet op een gelijk speelveld voor agrarische ondernemers, waarbij flexibiliteit in nationale besteding niet leidt tot ongewenste verschillen in de posities van agrarisch ondernemers in de lidstaten.
• Een zorgvuldige uitwerking van reeds genoemde (nieuwe) financieringsinstrumenten, waarbij nadrukkelijk gekeken wordt naar de lastenverdeling binnen de waardeketens.

NAJK blijft de ontwikkelingen rondom het MFK kritisch maar constructief actief volgen en zal zich inzetten om de belangen van jonge boeren in Nederland en Europa te waarborgen.