Brief doelsturing: een stap dichterbij duidelijkheid en perspectief voor jonge boeren

Op vrijdag 14 februari publiceerde minister Wiersma de contourenbrief over bedrijfsspecifieke emissienormen voor stikstof en broeikasgassen. De brief gaat in op de beleidsverandering van middelsturing naar doelsturing. NAJK is hier groot voorstander van. Ondernemers krijgen hierdoor de mogelijkheid om op hun eigen prestaties te sturen en hierop te worden beoordeeld. Dit in tegenstelling tot generieke maatregelen die voor iedereen gelden, omdat de sectordoelstelling niet wordt behaald wanneer niet elke ondernemer zijn of haar doelen haalt. “Ondernemers komen zelf aan de lat te staan voor het behalen van doelen, maar moeten daarvoor wel alle ruimte krijgen,” aldus Merel Straathof, portefeuillehouder Leefomgeving.

Doelsturing op drie thema’s
NAJK is blij dat er voor broeikasgassen, stikstofemissies en waterkwaliteit wordt gewerkt aan de omschakeling van middelsturing naar doelsturing. De Kamerbrief maakt duidelijk dat het ministerie met absolute emissiegetallen per eenheid op bedrijfsniveau wil toewerken naar doelsturing voor stikstof en broeikasgassen. Voor waterkwaliteit is een andere aanpak nodig. Hieraan wordt invulling gegeven bij de totstandkoming van het 8e Actieprogramma Nitraat, in samenwerking met de sector. NAJK is als onderdeel van het consortium van dit actieprogramma nauw betrokken.

Positieve punten in de brief over doelsturing
Jonge boeren en tuinders willen graag stappen zetten richting een duurzamere landbouw waarin zij een rendabel bedrijf kunnen uitoefenen. Ze moeten dan wel weten welke doelen ze moeten halen op hun bedrijf, anders weten ze niet waar ze naartoe moeten werken. Daarom is NAJK blij dat er duidelijkheid komt op bedrijfsniveau, met bedrijfsspecifieke doelen voor zowel stikstof- als broeikasgasemissies. Ondernemers worden verantwoordelijk voor hun eigen resultaten, maar niet voor de resultaten van de hele sector. “De invoering hiervan geeft ondernemers duidelijkheid en daarmee handelingsperspectief,” aldus Straathof. Ook wil de minister werken aan een eerlijk systeem, waarin ondernemers die al stappen hebben gezet niet worden gestraft voor hun eerdere inzet door hen een nog hogere doelstelling op te leggen. Ze kiest er bewust voor om geen reductiepercentage te hanteren ten opzichte van een gekozen referentiedatum. NAJK is hierover zeer te spreken.

Daarnaast wil de minister zoveel mogelijk aansluiten bij bestaande stelsels om stapeling van verplichtingen en extra regelgeving te voorkomen. “Jonge boeren zitten niet te wachten op nóg meer rechtenstelsels die naast elkaar bestaan. Daarom is dit een goede keuze,” stelt Straathof.

Een laatste belangrijk punt is dat de minister wil dat de inspanningen van individuele ondernemers, zoals zichtbaar in een stoffenbalans, goed worden meegenomen in nationale monitors. Voor stikstof betreft dit de NEMA (National Emission Model Agriculture) en voor broeikasgassen de KEV (Klimaat- en Energieverkenning). Deze monitors vormen de basis voor de afrekening van de sector op emissiereducties. “Het kan niet zo zijn dat de prestaties van individuele ondernemers, die door goed management hun doelen behalen, niet worden doorvertaald naar landelijke monitoring. Dit zou ertoe kunnen leiden dat de sector als geheel haar doelstelling niet haalt, met generieke maatregelen voor iedereen als gevolg,” vindt Straathof. NAJK is dan ook erg blij met dit voornemen van de minister.

Zorgen over vlotte implementatie en politieke borging van gestelde doelen
Dat de implementatie zorgvuldigheid en tijd vergt, is helder. In de Kamerbrief ontbreekt echter concreetheid over hoeveel tijd het ministerie hiervoor nodig denkt te hebben. NAJK roept de minister op om voortvarend te werk te gaan en de invoering zo snel mogelijk te realiseren. Zolang je als ondernemer niet weet waaraan je moet voldoen, kun je hier ook niet in investeren, terwijl de deadlines voor stikstof, klimaat en waterkwaliteit snel dichterbij komen. NAJK wil de minister hier graag bij helpen en zal hierover in gesprek gaan met het ministerie. Daarnaast maakt NAJK zich zorgen over de borging van de gestelde doelen. De organisatie vreest dat een toekomstig kabinet de gestelde doelen zal veranderen. “We moeten voorkomen dat doelen een politieke speelbal worden. Als doelen eenmaal zijn gesteld, moeten ze beschermd worden tegen politieke wisselingen,” stelt Straathof. NAJK wil daarom samen met het ministerie zoeken naar oplossingen om deze continuïteit te waarborgen en zal hierover gesprekken voeren.

Stikstofbrief
Naast de contourenbrief over doelsturing publiceerde de minister gisteren ook de brief Aanpak Nederland van het slot: perspectief voor sectoren en herstel van natuur. NAJK zal deze brief de komende dagen grondig bestuderen en vóór het Kamerdebat van volgende week haar reactie naar buiten brengen.

Lees hier de contourenbrief over bedrijfsspecifieke emissienormen voor stikstof en broeikasgassen.