Bedrijfsovername, een bewuste keuze
Binnen een familiebedrijf is zakelijk en privé vaak lastig te scheiden. Dit wordt vaak als een kracht gezien, aangezien iedereen zich met ziel en zaligheid inzet. Maar als er sprake is van bedrijfsovername is er vaak weinig meer van die kracht te merken. Logisch of onnodig?
In de vier jaar dat ik portefeuillehouder bedrijfsovername bij NAJK ben, heb ik veel praktijkverhalen van ondernemers gehoord. Gelukkig vaak heel succesvol, maar helaas soms ook met een minder gelukkige uitkomst. Komt dit doordat mensen het overnameproces onderschatten? Dat denk ik niet. Het heeft in mijn ogen meer te maken met het op tijd beginnen en bespreekbaar maken van zaken. Vooral dat laatste is een vaak genoemd struikelblok bij bedrijfsovername: hoe maak je iets bespreekbaar met je ouders, bijvoorbeeld, dat je eigenlijk wel op de boerderij wil gaan wonen en dat dit betekent dat je ouders moeten gaan verhuizen? Een lastig gesprek, omdat je ouders het bedrijf hebben uitgebouwd en beschouwen als hun levenswerk. Dit soort gespreksonderwerpen komen voort uit het gegeven dat het om een familiebedrijf draait Zou het geen familiebedrijf zijn, dan zullen bovengenoemde gesprekken een meer zakelijk karakter krijgen.
Die zakelijke insteek zien we deels terug bij het NAJK-initiatief Boer zoekt Boer. Ondernemers zonder opvolger komen online in contact met potentiële opvolgers. Dit zijn geen familieleden, dus de emotionele band blijft buiten beschouwing. Betekent dit dat het dan gemakkelijke gesprekken zijn? Absoluut niet, want nu draait het vooral om het krijgen en geven van vertrouwen in elkaar. In de praktijk blijkt dit vaak net zo lastig te zijn als het emotionele struikelblok om zaken bespreekbaar te maken. Kortom, is een buitenfamiliaire overname de oplossing om het overnameproces te vergemakkelijken? In mijn beleving niet de oplossing, maar het zorgt voor nieuwe uitdagingen.
Onlangs was ik bij een bijeenkomst, waarbij Abel Slippens, oud topman Sligro, gastspreker was. Sligro is van oudsher ook een familiebedrijf. Dat het in stand houden van een familiebedrijf niet eenvoudig is, werd al gauw duidelijk. Het was geen vanzelfsprekendheid dat de eigen kinderen zijn positie over zouden nemen. De eerste overweging was de vraag of ze wel voldoende capabel waren om de positie over te nemen. Een harde zakelijke houding die we in de agrarische sector niet veel tegen komen. Gelukkig is bedrijfsovername in de landbouw vandaag de dag ook vaak al een bewuste keuze, maar komt niet nog niet in de buurt van bovengenoemd voorbeeld.
Dit voorbeeld laat wel zien dat een familiebedrijf kan leren van een niet-familiebedrijf. Welke het beste voor u is, daar kan ik niet over oordelen. Wel wil ik u oproepen om op tijd te starten met het overnameproces. Beschikt u niet over een opvolger? Begin dan op tijd na te denken hoe u de toekomst ziet. Een samenwerking met iemand anders of eventueel verkopen, wat u ook kiest, zorg ervoor dat het een bewuste keuze is. Dat komt de toekomst van uw bedrijf alleen maar ten goede.
Ramon Klaassens
Dagelijks bestuurder met de portefeuille bedrijfsovername
